Η ανησυχία ή τουλάχιστον ο σκεπτικισμός για την αμερικανική εξωτερική πολιτική με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο είναι διάχυτη πλέον στην Ευρώπη. Αν και στο σύνολό τους οι χώρες και οι θεσμοί της Ευρώπης τονίζουν την επιθυμία τους για στενή συνεργασία με τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ, οι αντιδράσεις σε διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο είναι χαρακτηριστικές της αβεβαιότητας που έχει προκληθεί. Αυτή η αβεβαιότητα μάλιστα ενισχύεται από τους πανηγυρισμούς των λαϊκίστικων και ευρωσκεπτικιστικών παρατάξεων σε πολλές χώρες της Γηραιάς Ηπείρου που βλέπουν ότι η ρητορική τους δικαιώνεται και μάλιστα σε ανώτατο επίπεδο από τον ισχυρότερο εταίρο των Ευρωπαίων.
Ανασφάλεια για το άγνωστο
Χαρακτηριστικό της ανασφάλειας που έχει προκληθεί στην Ευρώπη είναι το γεγονός ότι αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί κατά μια μέρα νωρίτερα, δηλαδή την ερχόμενη Κυριακή η σύνοδος των υπουργών εξωτερικών της Ε.Ε. Είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία των ευρωπαϊκών θεσμών που το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ πυροδοτεί την συνεδρίαση του συμβουλίου γενικών υποθέσεων.
Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ είναι εν πολλοίς άγνωστος στην Ευρώπη, οι δε δημόσιες τοποθετήσεις του κάθε άλλο παρά συνάδουν με τα ευρωπαϊκά ήθη, έθιμα και συμφέροντα. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε οι πρόεδροι της ΕΕ Τουσκ και Γιουνκερ έσπευσαν, πριν ακόμη κοπάσουν τα επινίκια απο την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, να προσκαλέσουν τον Ντόναλντ Τραμπ σε μια συνάντηση κορυφής το ταχύτερο δυνατό.
Η κρίση στη Μέση Ανατολή, οι σχέσεις με τη Ρωσία, οι διεθνείς εμπορικές και περιβαλλοντικές συμφωνίες, η κοινή ασφάλεια στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ ειναι μερικά απο τα θέματα στα οποία οι Ευρωπαίοι αναμένουν τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας αμερικανικής ηγεσίας.
Οι φυγόκεντρες δυνάμεις
Στο Λονδίνο, η βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέσα Μέι αντιμετωπίζει θετικά την εκλογή Τραμπ και προσβλέπει στην συνεργασία του στο εμπόριο, την ασφάλεια και την άμυνα, κυρίως τώρα που η χώρα της ετοιμάζεται να βγει από την Ευρωπαϊκή Ενωση και αναζητά στηρίγματα για να αποσβέσει τις αναταράξεις από το Brexit. «Η Βρετανία και οι ΗΠΑ έχουν μια διαρκή και ειδική σχέση με βάση τις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του επιχειρείν. Είμαστε και θα παραμείνουμε ισχυροί και στενοί εταίροι στο εμπόριο, την ασφάλεια και την άμυνα», δήλωσε η Μεί.
Αυτοί που νιώθουν “δικαιωμένοι” από την εκλογή του ντόναλντ Τραμπ είναι οι εκπρόσωποι των λαϊκίστικων και ευρωσκεπτικιστικών τάσεων με πρώτον τον Νάιτζελ Φάρατζ που συνέκρινε την νίκη Τραμπ με το Brexit, αλλά και την Μαρίν Λεπεν στη Γαλλία που ήταν από τους πρώτους που πανηγύρισε. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του αντιπροέδρου του Εθνικού Μετώπου Φλοριάν Φιλιππό, ο οποίος έγραψε στο Twitter: “Ο κόσμος τους γκρεμίζεται. Ο δικός μας κόσμος κτίζεται. Τόπο στους λαούς”.
Ο ολλανδός ακροδεξιός πολιτικός Γκέερτ Βίλντερς δήλωσε πως η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ είναι μια ένδειξη ότι η Δύση διέρχεται μια “πατριωτική άνοιξη” που θα ενισχύσει την υποστήριξη που απολαμβάνουν λαϊκιστικά κόμματα στην Ευρώπη όπως το δικό του.
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν, πολέμιος της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, έκανε λόγο για “σπουδαία νέα”. Η αυστριακή ακροδεξιά που βρίσκεται ένα βήμα πριν την κατάκτηση του προεδρικού θώκου πανηγυρίζει για την εκλογή Τραμπ. Σε σημερινή ανάρτησή του στο Facebook, ο αρχηγός του εθνικιστικού Κόμματος των Ελευθέρων, Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, συγχαίρει “εγκάρδια” τον Ντόναλντ Τραμπ, τονίζοντας πως η πολιτική αριστερά και το υπεροπτικό όπως και διαβρωμένο κατεστημένο τιμωρούνται βήμα προς βήμα από τους ψηφοφόρους και απομακρύνονται από διάφορα όργανα λήψης αποφάσεων και αυτό είναι καλό γιατί το δίκαιο πηγάζει από τον λαό.
Για “ιστορική νίκη” κάνει λόγο και το ακροδεξιό και αντι- μεταναστευτικό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανια” το οποίο, το αργότερο σε 11 μήνες από τώρα θα ζητήσει την ψήφο των γερμανών πολιτών στις κρίσιμες γενικές εκλογές.
Επιφυλακτικός ο Πούτιν
Το εκλογικό αποτέλεσμα στις ΗΠΑ έγινε δεκτό με ικανοποίηση από τη Ρωσική ηγεσία, καθώς ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει δηλώσει πως μπορεί να συνεννοηθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ και βλέπει στην εκλογή του μια μεγάλη ευκαιρία για άρση των κυρώσεων εις βάρος της Μόσχας. Ο πρόεδρος Πούτιν τηλεφώνησε στον Ντόναλτ Τραμπ , τον συνεχάρη και εξέφρασε την ελπίδα να δουλέψουν από κοινού ώστε να βγουν οι ρωσοαμερικανικές σχέσεις από την κατάσταση κρίσης και για τη επίλυση επίκαιρων ζητημάτων της διεθνούς ατζέντας, προς αναζήτηση αποτελεσματικών απαντήσεων στις προκλήσεις της παγκόσμιας ασφάλειας.
Πάντως η Μόσχα δεν βιάζεται να πανηγυρίσει και αντιμετωπίζει με επιφυλακτικότητα την κατάσταση, με αξιωματούχους του Κρεμλίνου να τονίζουν ότι «άλλο οι προεκλογικές προθέσεις και άλλο η πράξη». Μάλιστα ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών υποθέσεων της Ρωσικής Βουλής Λεονίντ Σλούτσκι, ο οποίος δεν απέκλεισε τον ενδεχόμενο μετά την ορκωμοσία του, ο Τραμπ να ξεχάσει τις προεκλογικές του δηλώσεις, όταν έλεγε ότι πρέπει με την Ρωσία να έχουμε εποικοδομητικές σχέσεις, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η ιστορία περιλαμβανομένης και της νεότερης, γνωρίζει αρκετά παραδείγματα, όταν η προεκλογική ρητορική, του υποψηφίου που νίκησε, άλλαξε προς μια ολέθρια κατεύθυνση σε σχέση με τη Ρωσία.
Με επιφυλακτικότητα αλλά και έκδηλη ανησυχία αντιμετωπίζει το αποτέλεσμα η Ουκρανική ηγεσία που έχει επιλέξει σαφή ευρωατλαντικό προσανατολισμό. Χαρακτηριστική αυτής της ανησυχίας είναι η δήλωση του προέδρου Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος τόνισε ότι προσβλέπει στη συνέχιση της αμερικανικής στήριξης σε δύο σημαντικούς τομείς: τον αγώνα της Ουκρανίας κατά της ρωσικής επιθετικότητας… και τη συνδρομή στην υλοποίηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων.
Σοκ στη Γερμανία
Παρά τις δηλώσεις της γερμανίδας καγκελαρίου Αγγελα Μέρκελ για “στενή συνεργασία” βασισμένη στις κοινές δημοκρατικές αξίες και στον σεβασμό για τον άλλον, η ανησυχία είναι έκδηλη στο Βερολίνο, με τον υπουργό εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ να δηλώνει ότι η εξωτερική πολιτική της Ουάσινγκτον δεν θα είναι πια τόσο προβλέψιμη όσο ήταν. Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ χαρακτήρισε τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές μια προειδοποίηση για τη Γερμανία και την Ευρώπη, καλώντας τους διαμορφωτές πολιτικής να ακούσουν πιο προσεκτικά τις ανησυχίες του λαού. «Ο Τραμπ είναι ο πρωτοπόρος ενός νέου αυταρχικού και σοβινιστικού διεθνούς κινήματος. Αποτελεί επίσης μια προειδοποίηση για εμάς», τόνισε ο Γκάμπριελ μιλώντας στον όμιλο Funke Mediengruppe. «Η χώρα μας και η Ευρώπη πρέπει να αλλάξουν, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το αυταρχικό διεθνές κίνημα», υπογράμμισε.
“Το αποτέλεσμα δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό από αυτό που επιθυμούσαν οι περισσότεροι άνθρωποι στη Γερμανία. Αλλά βέβαια πρέπει να το αποδεχθούμε”, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ.
“Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ο Ντόναλντ Τραμπ βρήκε επικριτικές κουβέντες για την Ευρώπη και τη Γερμανία. Πρέπει να προσαρμοστούμε στο γεγονός ότι η αμερικανική εξωτερική πολιτική θα γίνει λιγότερο προβλέψιμη στο προσεχές μέλλον”, πρόσθεσε.
Αβεβαιότητα στη γερμανική βιομηχανία
Η ένωση των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών VDA εξέφρασε σήμερα την ανησυχία ότι η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ θα μπορούσε να πλήξει το εμπόριο και τη διακίνηση των προϊόντων.
Η ένωση που εκπροσωπεί εταιρίες όπως την BMW, τη Volkswagen και τη Daimler, ανακοίνωσε ότι η προεκλογική εκστρατεία είχε δείξει ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των βιομηχανικών κρατών έχει γίνει σκληρότερος.
«Θα πρέπει να φοβάται κανείς ότι οι ΗΠΑ υπό έναν νέο πρόεδρο, όπως και η Κίνα, θα επικεντρωθούν κυρίως στη δική τους οικονομία, σε βάρος των διεθνών εμπορικών ροών και σχέσεων», ανέφερε η VDA σε σημερινή ανακοίνωση. Σύμφωνα με την ένωση, ο μεγαλύτερος προστατευτισμός ή οι πρόσθετοι δασμοί θα πλήξουν τις ΗΠΑ όπως και τους εμπορικούς εταίρους της χώρας.
Η ένωση γερμανικών βιομηχανιών BDI ασχολίασε ότι υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για την οικονομία μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ και τον προέτρεψε να μην επιδιώξει μια πορεία απομονωτισμού. «Η αβεβαιότητα στην οικονομία είναι τεράστια. Ο Ντόναλντ Τραμπ καλό θα ήταν να μην αποκλείσει την αμερικανική οικονομία από τον κόσμο», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο πρόεδρος του BDI Ούλριχ Γκρίλο. «Διαφορετικά η αβεβαιότητα για τη μελλοντική πορεία θα οδηγήσει σε σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις για την παγκόσμια οικονομία», πρόσθεσε ο Γκρίλο.
Η Citi σε μια πρώτη αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος τονίζει ότι αν και το αμερικανικό πολιτικό σύστημα έχει πολλά θεσμικά αντίβαρα (checks and balances), υπάρχουν πολλά ρίσκα που απορρέουν από την προεδρία Τραμπ. Στην εξωτερική πολιτική, η Citi αναμένει ότι ο κ. Τραμπ θα ακολουθήσει μια πολιτική απομονωτισμού, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιδεινωθούν οι σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και τους συμμάχους, ειδικά αν ο νέος πρόεδρος αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ.
Πιθανή θεωρεί η Citi και μια αντιπαράθεση με την Κίνα για το εμπόριο, αλλά οι εντάσεις με τη Ρωσία μπορεί να υποχωρήσουν, ειδικά αν ο κ. Τραμπ περιορίσει τον ρόλο των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ.
Η Ευρώπη είναι εξαιρετικά εκτεθειμένη στο ρίσκο Τραμπ, σύμφωνα με τους αναλυτές του οίκου, δεδομένης της μακράς στρατιωτικής σχέσης με τις ΗΠΑ.
