Η αρτηριακή πίεση είναι μειωμένη τους καλοκαιρινούς θερμούς μήνες του χρόνου. Παράλληλα, σε σχέση με τον χειμώνα, το καλοκαίρι παρατηρούνται και λιγότερα καρδιαγγειακά επεισόδια, ιδιαίτερα σε υπερτασικούς κάτω των 65 ετών. Οι διαφορές μεταξύ των εποχών στα επίπεδα πίεσης οφείλονται σε:
Α. Περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η θερμοκρασία και η έκθεση στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία
Β. Σε διαιτητικούς παράγοντες, μεταβολές βάρους και τρόπου διατροφής, επίπεδο φυσικής δραστηριότητας και καπνίσματος
Θερμοκρασία
Οι υψηλές θερμοκρασίες σχετίζονται με μείωση της αρτηριακής πίεσης κατά μέσο όρο 5-10 mmHg για την συστολική πίεση, με συνοδή πτώση των καρδιαγγειακών επεισοδίων κατά 21%. Χαρακτηριστική είναι μελέτη (American Journal of Epidemiology, 2006) 3964 ατόμων που πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία και η οποία έδειξε ότι όσοι είχαν γεννηθεί σε χρονιές με μεγαλύτερη μέση θερμοκρασία είχαν μικρότερο κίνδυνο να γίνουν υπερτασικοί. Πιο συγκεκριμένα, άτομα που τον πρώτο χρόνο της ζωής τους εκτέθηκαν σε υψηλότερη θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού κατά 1.3 βαθμούς κελσίου, παρουσίασαν μικρότερα επίπεδα πίεσης κατά 2 mmHg στην ηλικία των 60 ετών, δείχνοντας ότι η θερμή ατμόσφαιρα φαίνεται να έχει προστατευτική δράση επί της αρτηριακής πίεσης.
Πρέπει να τονιστεί ότι οι μεταβολές της θερμοκρασίας όταν είναι απότομες αυξάνουν την θνησιμότητα από νόσους της καρδιάς και ο κίνδυνος είναι υψηλός τις πρώτες 3-4 ημέρες μετά από τις ακραίες αυτές μεταβολές. Ωστόσο, σύγχρονες μελέτες (Hypertension 2006) έδειξαν ότι το καλοκαίρι αυξάνονται οι τιμές της πίεσης κατά την διάρκεια του ύπνου, κυρίως λόγω μικροπροβλημάτων στην ποιότητά του λόγω της ζέστης. Σε έρευνα στη οποία συμμετείχαν 6400 ασθενείς κατά την διάρκεια 4 ετών, φάνηκε ότι τα επίπεδα νυχτερινής πίεσης αυξάνονταν κατά 6 mmHg τις ημέρες με θερμοκρασία άνω των 33 βαθμών κελσίου, ενώ το αντίθετο ίσχυε για τις τιμές κατά την διάρκεια της ημέρας. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τα άτομα που βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή, καθώς είναι συχνή η μείωση της δοσολογίας των φαρμάκων τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ελάττωση αυτή πρέπει να γίνεται με προσοχή ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, καθώς αυτοί είναι που παρουσιάζουν τις πιο σημαντικές αυξήσεις νυχτερινών τιμών πίεσης.
Υπεριώδης ακτινοβολία
Στον άνθρωπο η υπεριώδης ακτινoβολία παίζει σημαντικό ρόλο στην σύνθεση της βιταμίνης D και παραθορμόνης που φαίνεται να επηρεάζουν με τη σειρά τους τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, χωρίς να έχει καθοριστεί πλήρως ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός. Έχει παρατηρηθεί ότι σε 100 απόσταση από τον ισημερινό υπάρχει προοδευτική μείωση της UVB ακτινοβολίας, με παράλληλη αύξηση των μέσων τιμών αρτηριακής πίεσης των πληθυσμών. Πέρα από τη γεωγραφική παράμετρο, οι εποχιακές διαφορές έκθεσης του ανθρώπου στην υπεριώδη UVB ακτινοβολία μπορεί να ευθύνονται μέσω μεταβολών για την παραγωγή παραθορμόνης και διαταραχών του μεταβολισμού του ασβεστίου για την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης με την μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο. Χαρακτηριστικό είναι ότι υπερτασικοί ασθενείς με στεφανιαία νόσο έχουν μικρότερα επίπεδα βιταμίνης D.
Άρθρο του Κωνσταντίνου Τσιούφη, Αν. Καθηγητή Καρδιολογίας της Α΄Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Γ.Ν.Α.
