Μείωση 58% εμφανίζουν οι πληθυσμοί των άγριων ζώων στον κόσμο από το 1970 μέχρι σήμερα, σύμφωνα με νέα έκθεση του WWF που εκτιμά πως αν αυτή η τάση συνεχιστεί, τα σπονδυλωτά ζώα θα έχουν μειωθεί κατά τα δύο τρίτα (67%) στον πλανήτη μας έως το 2020.
Σύμφωνα με την έκθεση «Living Planet» (Ζωντανός Πλανήτης), τις μεγαλύτερες απώλειες υφίστανται τα ζώα σε λίμνες, ποτάμια και υδροβιότοπους. Σε αυτά τα είδη του γλυκού νερού, η απώλεια φθάνει το 81% από το 1970.
Υπεύθυνες σε μεγάλο βαθμό για τη σταδιακή εξαφάνιση των ζώων είναι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες (καταστροφή ενδιαιτημάτων, εμπόριο άγριων ζώων, ρύπανση, κλιματική αλλαγή κ.α.)
Η έκθεση «Living Planet Report» δημοσιεύεται ανά διετία και η προηγούμενη του 2014 διαπίστωνε μείωση της τάξης του 50% από το 1970, ενώ η νέα έκθεση δείχνει ότι η εξαφάνιση των άγριων ζώων έχει φθάσει πλέον το 58% κατά μέσο όρο.
Η έκθεση αναλύει στοιχεία από 3.700 διαφορετικά είδη θηλαστικών, πουλιών, ψαριών, αμφίβιων και ερπετών – περίπου το 6% των σπονδυλωτών της Γης. Εκτιμά ότι οι πληθυσμοί των σπονδυλωτών μειώνονται με μέσο ετήσιο ρυθμό 2%.
Όμως, όπως και στο παρελθόν, σύμφωνα με το BBC, η έκθεση έρχεται αντιμέτωπη με επικρίσεις επιστημόνων σχετικά με την μεθοδολογία και, κατ’ επέκταση, την αξιοπιστία της. Οι επικριτές, μεταξύ άλλων, επισημαίνουν ότι υπάρχουν πολλά κενά στα υπάρχοντα δεδομένα, για να καταφέρει κανείς να καταλήξει σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό, όσον αφορά την μείωση των ζώων (για την οποία πάντως δεν υπάρχει αμφισβήτηση).
Η έκθεση αποδεικνύει ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της Γης οι άνθρωποι «καταπονούν» τον πλανήτη και υπογραμμίζει τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο παραγωγής τροφής και ενέργειας. «Οι εκθέσεις “Ζωντανός Πλανήτης” είναι ένα οικολογικό τεστ κοπώσεως που δείχνει τις αρρυθμίες και τα εμφράγματα που προκαλεί η αδιαφορία για την υγεία του πλανήτη. Από αυτό το “τσεκ απ” και πέρα, η πορεία του πλανήτη εξαρτάται από πολιτικές κυρίως αποφάσεις», αναφέρει χαρακτηριστικά η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF Ελλάς.
Όπως επισημαίνεται ωστόσο, το 2020 είναι επίσης μια πολλά υποσχόμενη χρονιά, σημειώνει το ΑΜΠΕ: οι δεσμεύσεις με βάση τη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή θα τεθούν σε εφαρμογή, και θα ξεκινήσει η εφαρμογή των πρώτων περιβαλλοντικών δράσεων υπό το πρίσμα της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία θέτει υπό ισότιμη πολιτική μοίρα τις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές προτεραιότητες. Εάν οι συμφωνίες αυτές εφαρμοστούν, και ταυτόχρονα επιτευχθούν οι παγκόσμιοι στόχοι διατήρησης της βιοποικιλότητας μέχρι το 2020, θα είναι δυνατή η αναμόρφωση των ενεργειακών και διατροφικών συστημάτων, ώστε να προστατευθεί η ζωή στη Γη.
«Η άγρια ζωή εξαφανίζεται με πρωτοφανή ρυθμό, στο χρονικό περιθώριο της δικής μας γενιάς», δήλωσε ο Marco Lambertini, γενικός διευθυντής του διεθνούς WWF. «Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τα υπέροχα είδη που όλοι αγαπάμε. Η βιοποικιλότητα αποτελεί το θεμέλιο της υγείας των δασών, των ποταμών κα των θαλασσών μας. Εάν εξαφανιστούν τα είδη, τα οικοσυστήματα αυτά θα καταρρεύσουν μαζί με τον καθαρό αέρα, το νερό, τα τρόφιμα και τα υπόλοιπα αγαθά και υπηρεσίες που μας παρέχουν», τονίζει. Και προσθέτει: «Έχουμε τα εργαλεία για να διορθώσουμε αυτό το πρόβλημα και θα πρέπει να αρχίσουμε να τα χρησιμοποιούμε τώρα, αν θέλουμε σοβαρά να διατηρήσουμε έναν ζωντανό πλανήτη για τη δική μας επιβίωση και ευημερία».
Όσον αφορά την Ελλάδα, η κ. Νάντσου επισημαίνει: «Στην Ελλάδα της κρίσης βλέπουμε πως αντί να μαθαίνουμε από τα λάθη του χθες, ανοίγουμε μεγαλύτερες πληγές για το μέλλον: στην παγκόσμια πρόκληση για απεξάρτηση από τον άνθρακα, απαντάμε με νέες ρυπογόνες και πανάκριβες λιγνιτικές μονάδες. Στον αγώνα για προστασία πολύτιμης φυσικής γης που χάνεται με παγκόσμιο ρυθμό 38% από το 1970, η Ελλάδα απαντάει με νομιμοποιήσεις παράνομης καταστροφής δασικών και παράκτιων εκτάσεων. Είναι επιτέλους καιρός να δούμε ότι η μόνη λύση για την κρίση, περνάει μέσα από τον σεβασμό στη φύση και στα όρια του πλανήτη».
«Η ανθρώπινη συμπεριφορά συνεχίζει να οδηγεί σε μείωση των πληθυσμών της άγριας ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο, με ιδιαίτερη επίπτωση στα ενδιαιτήματα του γλυκού νερού. Είναι σημαντικό, ωστόσο, ότι αναφέρονται μειώσεις και όχι εξαφανίσεις – και αυτό θα πρέπει να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη συγκέντρωση των προσπαθειών στην προώθηση της ανάκτησης αυτών των πληθυσμών», δήλωσε ο καθηγητής Ken Norris, Διευθυντής Επιστημών στο ZSL.
Οι κορυφαίες απειλές για τα είδη που προσδιορίζονται στην έκθεση συνδέονται άμεσα με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας των ενδιαιτημάτων, την υποβάθμιση και την υπερεκμετάλλευση της άγριας ζωής.
Τα ευρήματα της έκθεσης αποδεικνύουν ότι ο πλανήτης εισέρχεται σε εντελώς αχαρτογράφητα ύδατα για πρώτη φορά στην ιστορία του, όπου η ανθρωπότητα διαμορφώνει τις αλλαγές στη Γη, με πιθανή έκτη μαζική εξαφάνιση ειδών, επισημαίνει το ΑΜΠΕ. Οι ερευνητές ήδη αποκαλούν τη συγκεκριμένη περίοδο Ανθρωπόκαινο. Αντιλαμβανόμενοι τον τρόπο που κινούμαστε σε αυτή τη νέα εποχή, μας δίνεται η δυνατότητα να προσδιορίσουμε τις λύσεις για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτόμαστε.
Σύμφωνα με την έκθεση, ο τρόπος της παραγωγής τροφίμων προκειμένου να καλυφθούν οι σύνθετες απαιτήσεις του αυξανόμενου ανθρώπινου πληθυσμού, οδηγεί την κούρσα στην καταστροφή των οικοτόπων, καθώς επίσης και στην υπερεκμετάλλευση της άγριας ζωής. Προς το παρόν, η γεωργία καταλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο των χερσαίων εκτάσεων παγκοσμίως και ευθύνεται για περίπου το 70% της χρήσης νερού. Η έκθεση παρουσιάζει λύσεις για την προώθηση μεταρρυθμίσεων στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε τρόφιμα προκειμένου να βοηθήσει στη διασφάλιση της καλής διατροφής του παγκόσμιου πληθυσμού με βιώσιμο τρόπο. Επίσης, επικεντρώνεται στις θεμελιώδεις αλλαγές που απαιτούνται σε παγκόσμιο επίπεδο στα συστήματα ενέργειας και τη χρηματοδότηση τους για την κάλυψη των βιώσιμων αναγκών των μελλοντικών γενεών.
Η έκθεση, μεταξύ άλλων, αναδεικνύει και κάποια στοιχεία της έρευνας από το Παγκόσμιο Δίκτυο Αποτυπώματος (Global Footprint Network) που δείχνουν ότι ενώ έχουμε μόνο μια Γη, η ανθρωπότητα σήμερα χρησιμοποιεί πόρους αντιστοίχους με αυτούς 1,6 πλανητών για να παρέχονται τα αγαθά και οι υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο.
«Όπως και αν γίνει η πρόσθεση, τα μαθηματικά δεν φαίνονται καλά. Όσο περισσότερο συνεχίζουμε να υπερβαίνουμε τα όρια της Γης, τόση μεγαλύτερη ζημιά κάνουμε στο δικό μας μέλλον», δήλωσε ο κ. Lambertini. «Βρισκόμαστε σε μια αποφασιστική στιγμή, όπου μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις λύσεις για να στραφούν τα συστήματα των τροφίμων, της ενέργειας και των οικονομιών μας σε μια πιο βιώσιμη κατεύθυνση», ανέφερε.
Επιπλέον, η έκθεση του WWF καταδεικνύει την ανάγκη επανεξέτασης του τρόπου που παράγουμε, καταναλώνουμε, τον τρόπο που μετράμε την επιτυχία, καθώς επίσης και την αξία του φυσικού περιβάλλοντος. Όπως υπογραμμίζεται, η επαρκής προστασία του περιβάλλοντος παράλληλα με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη απαιτεί μια επείγουσα συστημική αλλαγή από τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις, προκειμένου να περάσουμε από μια κοντόφθαλμη σε μια οραματική προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη την αξία των μελλοντικών γενεών.
Η έκθεση δίνει έμφαση επίσης στη θετική δυναμική που χτίζεται από τις πρόσφατες παγκόσμιες συμφωνίες για την κλιματική αλλαγή και την βιώσιμη ανάπτυξη. Ειδικότερα, η έκθεση αναγνωρίζει την Ατζέντα 2030 για την βιώσιμη ανάπτυξη ως βασικό οδηγό για τη λήψη αποφάσεων που μπορεί να διασφαλίσει ότι το περιβάλλον αποτιμάται εξίσου με τα οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα.
«Ένα ισχυρό φυσικό περιβάλλον είναι το κλειδί για τη νίκη κατά της φτώχειας, τη βελτίωση της υγείας και την ανάπτυξη ενός δίκαιου μέλλοντος ευημερίας. Έχουμε αποδείξει ότι ξέρουμε τι χρειάζεται για να χτιστεί ένας ανθεκτικός πλανήτης για τις μελλοντικές γενιές. Εμείς απλά πρέπει να ενεργοποιηθούμε επάνω σε αυτή τη γνώση», κατέληξε ο κ. Lambertini.
