Η ουρολοίμωξη είναι η μόλυνση με μικρόβια του ουροποιητικού συστήματος του ανθρώπου (ουρήθρα, ουροδόχος κύστη, ουρητήρες και οι νεφροί). Η έκφραση ουρολοίμωξη είναι ένας γενικότερος όρος που αγκαλιάζει ένα ευρύτερο πεδίο. Ουσιαστικά μιλάμε για την λοίμωξη του ουροποιητικού. Υπάρχουν σοβαρές διαφορές μεταξύ ουρολοιμώξεων στον άνδρα, ουρολοιμώξεων στη γυναίκα και φυσικά το παιδί.
Η ουρολοίμωξη είναι πολύ συχνή στα παιδιά, περίπου το 7% των κοριτσιών και το 2% των αγοριών περνούν ουρολοίμωξη μέχρι την ηλικία των 6 ετών.
Οι ουρολοιμώξεις στα παιδιά εμφανίζονται:
1. Το πρώτο 6μηνο της ζωής τα αγόρια έχουν συχνότερα ουρολοιμώξεις από τα κορίτσια (διότι οι συγγενείς ανωμαλίες στα αγόρια είναι συχνότερες)
2. Γύρω στην ηλικία των 2-3 ετών στα κορίτσια οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες
3. Μέσα στα πρώτα 10 χρόνια της ζωής τα αγόρια έχουν 1% και τα κορίτσια 3% πιθανότητα να εμφανίσουν ουρολοίμωξη
4. Σ΄ ολόκληρη τη ζωή οι ουρολοιμώξεις είναι 50 φορές συχνότερες στα κορίτσια έναντι των αγοριών
5. Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις εμφανίζονται στο 30% των αγοριών και στο 40% των κοριτσιών
6. Οι ουρολοιμώξεις στα παιδιά έχουν τον κίνδυνο εμφάνισης ουλών στους νεφρούς (οι ώριμοι νεφροί των ενηλίκων κάνουν δυσκολότερα ουλές). Ουλές εμφάνισε το 6% των παιδιών που είχαν ουρολοίμωξη και χρειάστηκε νοσηλεία σε νοσοκομείο
7. Η κυστεοουρητηρηκή παλινδρόμηση ευθύνεται για το 30-50% των ουρολοιμώξεων των παιδιών
Ποια μικρόβια προκαλούν ουρολοιμώξεις στα παιδιά;
Το κολοβακτηρίδιο (Escherichia Coli) είναι υπεύθυνο για τις ουρολοιμώξεις στα παιδιά στο >90% των περιπτώσεων! Αυτό είναι αναμενόμενο διότι οι περιοχές του σώματος γύρω από τον πρωκτό και τα έξω γεννητικά όργανα όπου εκβάλλει το ουροποιητικό σύστημα, συνήθως και φυσιολογικά κατοικούνται από το κολοβακτηρίδιο.
Πώς γίνεται αντιληπτή η ουρολοίμωξη; Συμπτώματα
Τα παιδιά με κυστίτιδα (ουρολοίμωξη κατώτερου ουροποιητικού) έχουν συχνουρία, δυσουρία (τσούξιμο στην ουρήθρα κατά την ούρηση) και επιτακτική ούρηση (έπειξη ή ακράτεια από έπειξη). Όλα αυτά τα συμπτώματα συμβαίνουν γιατί η επίστρωση της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας (ο βλεννογόνος) είναι ερεθισμένη, κόκκινη και η κύστη πονάει (φλεγμαίνει) όταν χρειάζεται να διώξει τα ούρα.
Τα παιδιά με πυελονεφρίτιδα (ουρολοίμωξη ανώτερου ουροποιητικού) έχουν πόνο στην οσφύ (πλάτη), υψηλό πυρετό, ναυτία, μερικές φορές έμετο, διάρροια και μετεωρισμό της κοιλίας. Όλα αυτά τα συμπτώματα συμβαίνουν διότι στη μόλυνση εμπλέκεται η ουσία του νεφρού (το παρέγχυμα) που περιέχει τις πολύτιμες λειτουργικές μονάδες του νεφρού (τους νεφρώνες). Οι νεφρώνες βλάπτονται ανεπανόρθωτα, μετά από 48 ώρες ενεργούς εμπύρετης πυελονεφρίτιδας (ουρολοίμωξης) και αντικαθίστανται από τον μη λειτουργικό ιστό – την ουλή. Οι υπότροπες των πυελονεφρίτιδων οδηγούν σε πολλαπλές νεφρικές ούλες που με την σειρά οδηγούν στην αρτηριακή υπέρταση.
Όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο ανώριμος είναι ο νεφρός του και παθαίνει ούλες πιο εύκολα. Μετά τον 4ο χρόνο ζωής οι νεφροί του παιδιού ωριμάζουν και ανθίσταται στη ουλοποίηση πιο αποτελεσματικά. Οι ούλες γίνονται αντιληπτές 2-6 μήνες μετά το οξύ εμπύρετο επεισόδιο της πυελονεφρίτιδας στο υπερηχογράφημα και στο σπινθηρογράφημα των νεφρών.
Στα μικρότερα παιδιά τα ειδικά συμπτώματα της ουρολοίμωξης που περιγράφονται παραπάνω είναι σπάνια. Τα νεογνά και τα βρέφη ηλικίας μικρότερης των 3ων μηνών δεν παρουσιάζουν ειδικά συμπτώματα της ουρολοίμωξης. Αντιθέτως, τα συμπτώματα τους είναι γενικά όπως και στις άλλες λοιμώξεις του νευρικού, του γαστρεντερικού ή και άλλων συστημάτων. Τα γενικά αυτά συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν τη νωθρότητα, την ανορεξία τον μετεωρισμό της κοιλίας, τον έμετο, τη διάρροια, τη στασιμότητα του βάρους, την ευερεθιστότητα, τον παρατεταμένο ίκτερο, τη δυσοσμία των ούρων. Μετά τον 3ο μήνα ζωής τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης στα παιδιά γίνονται σταδιακά πιο ειδικά και όμοια με εκείνα που περιγράφτηκαν παραπάνω
Θεραπεία της ουρολοίμωξης
Η θεραπεία της ουρολοιμώξεως εξαρτάται από την ηλικία, τη συχνότητα των επεισοδίων, τη νεφρική λειτουργία και την ύπαρξη ή όχι λιθίασης ή ανωμαλιών του ουροποιητικού. Έχετε ήδη πάρει μια ιδέα και καταλάβατε ότι η ουρολοίμωξη είναι κάτι που περνάει, αλλά πρέπει να περάσει γρήγορα για να μην προλάβει να βλάψει τους νεφρούς. Για αυτόν τον λόγο η διάγνωση της ουρολοίμωξης θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν γρηγορότερα, αν και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο.
Οι ιατροί που είναι αρμόδιοι για τη διάγνωση και τη θεραπεία της ουρολοίμωξης στα παιδιά είναι οι παιδίατροι. Οι παιδίατροι είναι οι καλύτεροι στο να υποψιαστούν την ουρολοίμωξη, στο να τη διαγνώσουν και να τη θεραπεύσουν. Οι παιδίατροι είναι εκπαιδευμένοι να κάνουν υπερηβικές παρακεντήσεις και οι μερικοί από αυτούς νιώθουν άνετοι στο να καθετηριάσουν την ουροδόχο κύστη όταν αυτό χρειαστεί.
Μετά από τη διάγνωση της ουρολοίμωξης και ανάλογα με τη γενική κατάσταση του παιδιού, ο παιδίατρος θα χορηγήσει αντιβιοτική αγωγή. Η θεραπεία της ουρολοίμωξης από το στόμα χορηγείται σε μορφή εναιωρήματος αντιβιοτικού για δέκα ημέρες. Τρεις ημέρες μετά το πέρας της θεραπείας επαναλαμβάνεται η γενική ανάλυση και η καλλιέργεια ούρων με σκοπό τη διαπίστωση της εκρίζωσης του μικροβίου και της αποστείρωσης των ούρων. Η θεραπεία παρατείνεται με διαφορετικό αντιβιοτικό (ανάλογο με το αντιβιόγραμμα) σε περίπτωση της μη εκρίζωσης.
Τα παιδιά με την επηρεασμένη γενική κατάσταση πρέπει να εισάγονται στο νοσοκομείο για ενδοφλέβια ενυδάτωση και θεραπεία της λοίμωξης με αντιβιοτικά.
Tι πρέπει να προσέξουν οι γονείς;
Το παιδί και η τουαλέτα: Τα μικρά παιδιά συχνά ξεχνιούνται και δεν πάνε στην τουαλέτα. Θα πρέπει λοιπόν οι γονείς να τους το υπενθυμίζουν περίπου ανά δίωρο ή αν παρατηρούν περίεργες κινήσεις του σώματος και μορφασμούς (το παιδάκι σταυρώνει τα πόδια ενώ είναι όρθιο, δαγκώνει τα χείλη του) που αποτελούν ένδειξη ότι θέλει να πάει τουαλέτα, αλλά για κάποιο λόγο δεν το κάνει.
Νερό το πολύτιμο: Τα νεογνά και βρέφη έως την ηλικία των 3 μηνών δεν χρειάζονται νερό καθώς παίρνουν επαρκή ποσότητα υγρών από το γάλα. Τα βρέφη άνω των 3 μηνών πρέπει να πίνουν νερό –οι περισσότεροι παιδίατροι συνιστούν 30-60ml ημερησίως. Με την εισαγωγή στερεών τροφίμων στους 6 μήνες του βρέφους καλό θα είναι να πίνει 30-60ml σε κάθε γεύμα. Στη νηπιακή ηλικία συστήνεται η κατανάλωση 900-1.200ml νερού, ενώ σε παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούμε να δώσουμε 1.000-2.000ml νερό, δηλαδή 6-8 φλιτζάνια νερού ή και διάφορων άλλων υγρών.
Κανόνες καθημερινής συμπεριφοράς: Φροντίστε ώστε το παιδί σας να έχει πάντα ζεστά πόδια και ζεστό υπογάστριο. Παιδιά που είναι επιρρεπή σε ουρολοιμώξεις πρέπει να φορούν και μέσα στο σπίτι χοντρές κάλτσες και ζεστά εσώρουχα. Ζέστη και αρκετά υγρά είναι η καλύτερη πρόληψη από μια νέα ουρολοίμωξη.
Δίνετε σημασία στις λεπτομέρειες: Είναι χρήσιμο να δίνετε σημασία στην αντίδραση του παιδιού σας στην ούρηση (μήπως το ενοχλεί κάτι, μήπως εκδηλώνει ανησυχία, νιώθει τσούξιμο ή έχει φαγούρα στα γεννητικά του όργανα) – όλα αυτά μπορεί να είναι ένδειξη παρουσίας μικροβίου στα ούρα. Να παρατηρείτε, αν όχι σε μόνιμη βάση, ανά τακτικά διαστήματα, την όψη των ούρων του παιδιού. Αν δεν είναι διαυγή, σας φαίνονται πολύ θολά, σκούρα και «βαριά», απευθυνθείτε χωρίς καθυστέρηση στον παιδίατρο.
Να είστε πάντα προετοιμασμένοι: Ειδικά αν το παιδί σας έχει ιστορικό ουρολοιμώξεων, πρέπει να έχετε σπίτι σας ένα αποστειρωμένο δοχείο για συλλογή ούρων, ειδικό σακουλάκι, να γνωρίζετε από πριν πού μπορείτε να απευθυνθείτε για να κάνετε εξέταση ούρων του παιδιού για να μη χρειάζεται να τρέχετε στα φαρμακεία και να το ψάχνετε τελευταία στιγμή.
