Σε ένα μικρό κομμάτι γης, μόλις 7 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη μέση του Δούναβη ανάμεσα στη Σερβία και την Κροατία, ένας άνθρωπος επιδιώκει να φτιάξει τη δική του, ομολογουμένως ιδιαίτερη, χώρα. Ο Βιτ Γέντλιτσκα υποστηρίζει πως το έδαφος αυτό, το οποίο αποκαλεί «πολυαγαπημένη του πατρίδα», δεν διεκδικείται από κανέναν. Πάντως στον ίδιο έχει απαγορευτεί να πατήσει το πόδι του εκεί.
Ο Γέντλιτσκα είναι ο πρώτος πρόεδρος της… ακατοίκητης Λίμπερλαντ. Το όνειρό του περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας χώρας χωρίς υποχρεωτική φορολογία, χωρίς έλεγχο για την κατοχή όπλων και με νόμισμα το Bitcoin.
Το καλοκαίρι του 2015, ο ίδιος και η κοπέλα του και κάνα δυο ακόμη φίλοι τοποθέτησαν μια σημαία σε αυτό το κομμάτι γης. Οι άλλοι τρεις εξέλεξαν τον Γέντλιτσκα πρόεδρο της νέας χώρας. Έκτοτε, έχει εγγράψει online περίπου μισό εκατομμύριο εν δυνάμει πολίτες. Έχει ορίσει υπουργικό συμβούλιο και πρέσβεις που βρίσκονται σε αναμονή παγκοσμίως.
Έχει μαζέψει επίσης χρήματα από πλούσιους δωρητές αλλά και απλό κόσμο που αποφάσισε να τον βοηθήσει στην προσπάθειά του. Μάλιστα, έχει τυπώσει και διπλωματικά διαβατήρια.
Υπάρχει όμως ένα μικρό πρόβλημα στην υλοποίηση αυτής της ευφάνταστης ιδέας. Ούτε ο ίδιος ούτε και κανένας άλλος έχει καταφέρει να «καταλάβει» τη Λίμπερλαντ για περισσότερο από έναν χρόνο. Το 2015 φαινόταν πως η Λίμπερλαντ αποτελούσε ένα σπάνιο παράδειγμα «γης του κανενός», την οποία δεν διεκδικούσε κανένα κράτος.
Ήταν κάποτε κομμάτι της Σερβίας, αλλά όταν τα σύνορα οριοθετήθηκαν εκ νέου στο τέλος του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας, κατέληξε στην Κροατία.
Η Κροατία όμως δεν την ήθελε. Αν την αποδεχόταν, θα έπρεπε να αποδεχθεί και τα νέα σύνορα, που περιόριζαν το μέγεθός της. Η Σερβία από την άλλη ήταν ικανοποιημένη με τα νέα σύνορα, παρόλο που έχασε τη Λίμπερλαντ.
Για διαφορετικούς λοιπόν λόγους, και οι δύο χώρες είπαν «όχι, ευχαριστώ» σε αυτό το μικρό κομμάτι γης. Αντιθέτως, ο 32χρονος Γέντλιτσκα, που έχει γεννηθεί στην Τσεχία, ενδιαφέρεται για αυτό. Και άνθρωποι από όλο τον κόσμο, έφτασαν στα Βαλκάνια για να εγκατασταθούν στον νέο «παράδεισο».
Η Κροατία, όμως, ενώ δεν ήθελε το έδαφος αυτό για τον εαυτό της, δεν ήθελε ούτε τη δημιουργία της νέας αυτής χώρας στα πόδια της, όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να οπλοφορούν ελεύθερα. Συνέλαβε λοιπόν και επέβαλε πρόστιμο σε οποιονδήποτε προσπάθησε να εισέλθει εκεί με οποιονδήποτε τρόπο. Ο ίδιος ο πρόεδρος της Λίμπερλαντ συνελήφθη και κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο όταν επιχείρησε να εισέλθει εκεί μέσω της Κροατίας.
Αλλά ο Γέντλιτσκα δεν είναι ένας άνθρωπος που το βάζει εύκολα κάτω. Δραστηριοποιείται σε διεθνές επίπεδο, συμμετέχοντας σε συνέδρια, διορίζοντας υπουργούς και ξένους αντιπροσώπους και κρατώντας τη Λίμπερλαντ ζωντανή στα social media. Μάλιστα, «έτρεξε» έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για τη Λίμπερλαντ, που τράβηξε την προσοχή εταιριών παγκοσμίως γνωστών.
Τον Σεπτέμβριο, το BBC ταξίδεψε στη Βουδαπέστη, όπου βρίσκονταν ο πρόεδρος Γέντλιτσκα και ο υπουργός Εξωτερικών του, Χοσέ Μιγκέλ Ματσιέτο. Όπως περιγράφεται στο ρεπορτάζ του, οι δύο άντρες ήταν τόσο νευρικοί και ανησυχούσαν αν θα κατόρθωναν τελικά να περάσουν τα σύνορα και να φτάσουν στην Κροατία. Τελικά κατάφεραν να περάσουν μέσω ενός μικρού συνοριακού περάσματος, όπου ο Γέντλιτσκα δήλωσε τουρίστας και όχι πρόεδρος κράτους, όπως παρατηρείται χαρακτηριστικά.
Ο πρόεδρος είχε δύο υποχρεώσεις: να παραβρεθεί σε ένα τοπικό οικονομικό συνέδριο, όπου είχε προσκληθεί, και να ασκήσει έφεση στην καταδίκη του για παράνομη είσοδο στη Λίμπερλαντ. Η συμμετοχή στο συνέδριο είχε ως στόχο να παρουσιαστεί ο ίδιος σε μια εκδήλωση ως ένας νόμιμος εκπρόσωπος ενός πραγματικού κράτους και να μοιράσει σχετικά φυλλάδια σε ευρωπαίους γραφειοκράτες. Ο ίδιος και οι υπόλοιποι «συμπατριώτες» του πιστεύουν ότι ένα μοντέλο ελεύθερης αγοράς στα Βαλκάνια θα μπορούσε να ενισχύσει την ταλαιπωρημένη από την ύφεση περιοχή.
Η δικαστική υπόθεση ήταν περισσότερο ιδιαίτερη. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Κροατίας είχε ανατρέψει την αρχική καταδίκη και είχε ζητήσει την επανεκδίκαση της υπόθεσης. Ο Γέντλιτσκα, όμως, ήλπιζε να «χάσει» την υπόθεση ξανά. Κι αυτό γιατί αν η Κροατία του επέβαλε πρόστιμο για παράνομη είσοδο στη Λίμπερλαντ, σύμφωνα με το σκεπτικό του, τότε υπήρχε μετά βεβαιότητας απόδειξη ότι υπήρχε διεθνές σύνορο εκεί, όπως ο ίδιος υποστήριζε πάντα. Στην πραγματικότητα, ήλπιζε ότι ένα κροατικό δικαστήριο θα αποφάσιζε εάν τα σύνορα μεταξύ Σερβίας και Κροατίας ισχύουν.
Προς απογοήτευσή του, το κροατικό δικαστήριο έκρινε ότι κάτι τέτοιο ήταν πέρα των αρμοδιοτήτων του και η εκδίκαση της υπόθεσης διακόπηκε.
Οπότε άρχισε να ψάχνει για βάρκες. Εφόσον δεν μπορούσε ακόμη να εγκατασταθεί στη Λίμπερλαντ, το σχέδιο του Γέντλιτσκα ήταν να φτιάξει μια προσωρινή πλωτή κατοικία στον Δούναβη, πλάι στην «πατρίδα» του. Άλλες βάρκες θα χρησίμευαν ως σημεία συνάντησης και διαβούλευσης. Η απόκτηση ιδιοκτησίας δείχνει σοβαρότητα προθέσεων, υποστηρίζει. «Θέλουμε να δείξουμε ότι είμαστε πραγματικοί άνθρωποι που είναι ικανοί να κάνουν πραγματικά πράγματα, αλλά με έναν ρομαντικό τρόπο», λέει.
Ο υπουργός Εξωτερικών με την πλούσια φαντασία
Τελικά βρήκε την κατάλληλη βάρκα και συμφώνησε να πληρώσει 30.000 ευρώ, όπως περιγράφει το BBC. Όλο αυτό το διάστημα, συνοδευόταν από τον Ματσιέτο, έναν όμορφο 32χρονο, πάντα ντυμένο στην τρίχα. Ως Βενετός ο ίδιος, υποστήριζε πως ήξερε πολλά από βάρκες. Κάτι όμως με αυτόν δεν κολλούσε, σύμφωνα με το BBC.
Έλεγε πως ήταν διοικητής στον ιταλικό στρατό και υπηρέτησε στο Κόσοβο με τις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών. Αλλά δεν μπορούσε να προσδιορίσει το πότε ακριβώς. Πάντα έλεγε πράγματα που αποδεικνύονταν αναληθή ή απίθανα. Υποστήριζε πως βρισκόταν σε διαρκή επαφή με τους πρέσβεις, αλλά δεν θυμόταν τα ονόματά τους.
Από την έρευνα που έκανε το BBC προέκυψε μια άλλη, ελάχιστα πιστευτή, ιστορία. Πριν από τρία χρόνια, ο Ματσιέτο είχε υποστηρίξει πως ήταν ένας διεθνούς φήμης πιανίστας και συνθέτης. Είχε κερδίσει ένα βραβείο για το σάουντρακ της ταινίας Gravity, ήταν μαέστρος στην όπερα της Πράγας, ενώ είχε κάνει εμφανίσεις και στην όπερα του Παρισιού και τα Μπολσόι.
Είχε δώσει συνεντεύξεις σε ιταλικά και τσέχικα μέσα ενημέρωσης και, επειδή είχε καταγωγή από το Εκουαδόρ -είχε υιοθετηθεί από μια ιταλική οικογένεια όταν ήταν παιδί- είχε εκθειαστεί από τον πρέσβη του Εκουαδόρ στη Γερμανία, ο οποίος ήθελε να τον διορίσει ως επίτιμο πρόξενο στην Πράγα. Μάλιστα, θα γυριζόταν και ταινία για την απίστευτη ζωή του.
Το πρόβλημα ήταν, πως ήταν όλα ψέματα. Κανένας από τους οργανισμούς, όπου είχε υποστηρίζει ότι είχε εργαστεί, δεν διέθετε κανένα αρχείο που να σχετίζεται μαζί του. Οι ικανότητές του στο πιάνο ήταν μέτριες, στην καλύτερη περίπτωση. Το έργο της αποκάλυψης της απάτης ανέλαβε μια ομάδα ομογενών από το Εκουαδόρ που ζούσε στη Γερμανία και την Πράγα, ανάμεσα στους οποίους και ένας διακεκριμένος μουσικός.
Κανείς από αυτούς δεν είχε ακούσει τον Ματσιέτο και τελικά, η κυβέρνηση του Εκουαδόρ παραδέχτηκε πως είχε εξαπατηθεί. Ο Ματσιέτο έπεσε έκτοτε στην αφάνεια, για να επανεμφανιστεί φέτος, ως υπουργός Εξωτερικών της Λίμπερλαντ, αλλάζοντας το όνομά του, προφανώς για να αποφύγει τα μπλεξίματα.
Το BBC ενημέρωσε τον Γέντλιτσκα για την πλούσια φαντασία του υπουργού των Εξωτερικών του και αυτός δήλωσε σοκαρισμένος και έκπληκτος. Ο Ματσιέτο παραιτήθηκε από τη θέση του. «Ακόμη κάνω το καλύτερο δυνατό για να επιλέξω τους καλύτερους ανθρώπους για την ομάδα και τελευταία δεν έχω υπάρξει πολύ τυχερός. Ελπίζω να μπορέσω να βρω καλύτερους ανθρώπους σύντομα. Ίσως θα ενδιαφερόσασταν να εργαστείτε για την υπηρεσία πληροφοριών μας;», έγραψε προς τον ρεπόρτερ του βρετανικού δικτύου.
Εάν η Κροατία και η Σερβία καταφέρουν κάποια στιγμή να βγάλουν μια άκρη αναφορικά με τα σύνορά τους, δεν θα υπάρχει πλέον αυτό το μικρό κομμάτι γης για τη δημιουργία του ιδιαίτερου αυτού κράτους. Αλλά, όπως λέει συχνά ο Γέντλιτσκα, «όλες οι χώρες είναι φαντασιώσεις. Όλες υπάρχουν στο κεφάλι σου».
