Η αναζήτηση του εμβολίου που θεραπεύει τον καρκίνο παραμένει το «Άγιο Δισκοπότηρο» της ιατρικής έρευνας. Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, τα αντικαρκινικά εμβόλια χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τα θεραπευτικά, που αντιμετωπίζουν τον καρκίνο ενισχύοντας την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού· και τα προληπτικά, που έχουν στόχο να εμποδίσουν την εμφάνιση καρκίνου σε υγιείς οργανισμούς.
Μέχρι τώρα, μόνο δύο θεραπευτικά και δύο προληπτικά εμβόλια έχουν εγκριθεί από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Ωστόσο, αν και ο στόχος παραμένει μακρινός, οι τελευταίες εξελίξεις στα θεραπευτικά εμβόλια συνεχίζουν να δίνουν ελπίδες για μια πιθανή νίκη κατά του καρκίνου.
Τα θεραπευτικά εμβόλια
Μία δεύτερη προσέγγιση βασίζεται στο εμβόλιο ολικού κυττάρου. Αυτό προκύπτει από ολόκληρο το καρκινικό κύτταρο, όχι μόνο ένα συγκεκριμένο αντιγόνο. Παράγεται ειδικά για τον κάθε ασθενή, χρησιμοποιώντας τα δικά του καρκινικά κύτταρα, τα κύτταρα άλλων ή κύτταρα που έχουν αναπτυχθεί σε εργαστήριο.
Μια άλλη πιθανή μέθοδος είναι γνωστή ως εμβόλιο δενδριτικού κυττάρου. Τα κύτταρα αυτά δεσμεύουν και επεξεργάζονται αντιγόνα, και μπορούν να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ασθενή να αναγνωρίσει και να επιτεθεί στα μη φυσιολογικά κύτταρα, όπως τα καρκινικά.
Τα εμβόλια DNA χρησιμοποιούν το γενετικό υλικό καρκινικών κυττάρων και, όταν εισέλθουν στο σώμα, βοηθούν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος να επιτεθούν πιο αποτελεσματικά στα καρκινικά κύτταρα. Η συγκεκριμένη θεραπεία έχει ανταπόκριση σε πολλούς ασθενής και είναι σχετικά οικονομική για μακροχρόνια χρήση.
Η τελευταία μέθοδος που εξετάζεται, γνωστή ως αντι-ιδιοτυπικό εμβόλιο, παρακινεί το σώμα να παράξει αντισώματα ενάντια στα καρκινικά κύτταρα.
Μια πρόσφατη «νίκη»
Γερμανοί ερευνητές συγκέντρωσαν τους προβολείς της δημοσιότητας πέρυσι με δοκιμές σε δείγμα ανθρώπων με προχωρημένο καρκίνο του δέρματος. Ύστερα από επιτυχή πειράματα με ποντίκια, τρεις ασθενείς με κακόηθες μελάνωμα δέχτηκαν εμβόλια με μικρές δόσεις νανοσωματιδίων λίπους που περιείχαν καρκινικό RNA (ριβονουκλεϊκό οξύ). Αυτό επέτρεψε στα νανοσωματίδια να φτάσουν σε περιοχές του σώματος όπως η σπλήνα, όπου επικρατούν τα δενδριτικά κύτταρα. Σύμφωνα με την επιθεώρηση PubMed Health, η κατάσταση των ασθενών βελτιώθηκε ή, τουλάχιστον, δεν χειροτέρευσε.
Ωστόσο η PubMed προειδοποιεί ότι χρειάζονται περαιτέρω κλινικές δοκιμές πριν κριθεί οριστικά η ευρεία αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης μορφής θεραπείας. «Τα πρώτα αποτελέσματα από τρεις ασθενείς, όλοι με τον ίδιο τύπο καρκίνου, δεν μας επιβεβαιώνουν ότι οι ερευνητές όντως βρήκαν το “Άγιο Δισκοπότηρο” ενός καθολικού αντικαρκινικού εμβολίου», σημειώνει.
Από τα εμβόλια που μέχρι στιγμής έχουν εγκριθεί για τη θεραπεία καρκίνου, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων έδωσε το πράσινο φως σε ένα για να αντιμετωπίσει τον μετασταστικό καρκίνο του προστάτη. Σε κλινικές δοκιμές παρέτεινε τη ζωή ασθενών με έναν συγκεκριμένο τύπο της ασθένειας κατά τέσσερις μήνες. Και οι προσπάθειες συνεχίζονται αδιάκοπα για να αυξηθεί ο αριθμός των εγκεκριμένων εμβολίων.
Τα προληπτικά εμβόλια
Όσον αφορά τα προληπτικά εμβόλια, σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία «στρέφονται εναντίων ιών που προκαλούν ή συνεισφέρουν στην εμφάνιση του καρκίνου». Είναι παρόμοια με τα εμβόλια που έχουν καταστήσει σχεδόν ακίνδυνες την ιλαρά και την πολυομυελίτιδα και λειτουργούν μέσω αντιγόνων – μιας τοξίνης ή άλλης ξένης ουσίας που παρακινεί τον ανθρώπινο οργανισμό να παράξει αντισώματα.
Στην περίπτωση των προληπτικών εμβολίων που στρέφονται κατά των ιογενών καρκίνων, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας που προκαλείται από ιό ηπατίτιδας Β ή τον HPV (human papilloma virus, ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων), αυτά τα αντισώματα «αναμιγνύονται με συγκεκριμένα μικρόβια και παρεμποδίζουν την ικανότητά τους να προκαλέσουν μόλυνση».
Ενώ όμως τα εμβόλια μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία των ανθρώπων από ιογενείς καρκίνους, η έρευνα όσον αφορά τους καρκίνους που δεν σχετίζονται με ιούς «είναι ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο», επισημαίνει στους Financial Times η Δρ. Έμα Σμιθ από το Cancer Research UK. «Θέλουμε ακόμη πολύ καιρό για να διαπιστώσουμε αν η προσέγγιση αυτή είναι ασφαλής ή έχει αποτέλεσμα». Προς το παρόν, τα προγράμματα εμβολιασμών ενάντια στον HPV και την ηπατίτιδα θα μειώσουν σημαντικά στο μέλλον τον αριθμό των ανθρώπων που αναπτύσσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή του συκωτιού.
