Κι όμως αυτό το μήνα τιμήσαμε τις αρχές της ελευθερίας του Τύπου και τη μνήμη όσων δημοσιογράφων πέθαναν προσπαθώντας να τις ασκήσουν… Η είδηση πέρασε στα ψιλά γράμματα, καθώς η ελληνική κρίση μονοπωλεί σχεδόν το ενδιαφέρον όλων των εθνικών μιντιακών οργανισμών… Όπως στα ψιλά γράμματα πέρασαν και οι ειδήσεις που αφορούν τις επιθέσεις, τις φυλακίσεις και τις δολοφονίες εκατοντάδων δημοσιογράφων ανά την υφήλιο…
Τα στοιχεία που δίνουν στη δημοσιότητα μη κυβερνητικές οργανώσεις για την προστασία της Ελευθερίας του Τύπου είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ), μόνο το 2010 έχασαν τη ζωή τους 75 δημοσιογράφοι, εκ των οποίων οι 44 αποδείχτηκε ότι δολοφονήθηκαν εξαιτίας των υποθέσεων που κάλυπταν, ενώ ακόμα διεξάγονται έρευνες για τις συνθήκες θανάτου των υπολοίπων.
Νέο ρεκόρ φυλακίσεων εδώ και 14 χρόνια σημειώθηκε το 2010 με 145 δημοσιογράφους να περνούν τις πόρτες των φυλακών, αντιμετωπίζοντας κατά βάση κατηγορίες για υπονόμευση του εκάστοτε καθεστώτος. Την «πρωτιά» στις διώξεις δημοσιογράφων μοιράζονται δύο χώρες, οι οποίες αν και αρχικά φαίνονται εκ διαμέτρου αντίθετες, τελικά φαίνεται πως «συγγενεύουν» στην απολυταρχική δομή των καθεστώτων τους… Ο λόγος για την Κίνα και το Ιράν που έκλεισαν στη φυλακή 34 δημοσιογράφους η κάθε μία. Η δολοφονία μπορεί να είναι η ύψιστη μορφή λογοκρισίας, αλλά όπως δείχνουν και τα στοιχεία δεν είναι και η μόνη…
Ο Δεκάλογος της διαδικτυακής καταπίεσης
Εκεί που θα περίμενε κανείς ότι η έλευση των νέων τεχνολογιών θα απελευθέρωνε τη δημοσιογραφία από τα δεσμά της, η λογοκρισία και οι εκάστοτε φανατικοί υποστηριχτές της βρίσκουν νέους τρόπους να θέσουν εμπόδια και να καθορίσουν τα όρια της ελευθερίας του λόγου.
Προς τιμή της Παγκόσμιας Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου, η CPJ έδωσε στη δημοσιότητα μία λίστα με τις 10 κυριότερες τεχνικές διαδικτυακής λογοκρισίας και τους κύριους εκφραστές τις.
Φραγή στο Ίντερνετ: Ιράν
Μία από τις πλέον διαδεδομένες τεχνικές διαδικτυακής λογοκρισίας στην οποία συμμετέχουν τοπικοί πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών και παγκόσμιοι διαδικτυακοί πυλωροί. Η τεχνική αυτή συνίσταται στη δημιουργία «μαύρων λιστών» αποτελούμενων από διάφορες πύλες ενημέρωσης και στο «μπλοκάρισμα» της χρήσης συγκεκριμένων λέξεων-κλειδιών από τους πολίτες. Βραβείο σ’ αυτήν την τεχνική παίρνει το Ιράν, το οποίο έχει βελτιώσει σημαντικά τις διαδικτυακές φραγές ενώ «παλεύει» να καταστρέψει και εργαλεία που δίνουν στους δημοσιογράφους τη δυνατότητα να «ανεβάσουν» κάποιο περιεχόμενο στο διαδίκτυο.
Λογοκρισία ακριβείας: Λευκορωσία
Επειδή η συνεχής λογοκρισία μπορεί να «ενθαρρύνει» τους χρήστες να βρουν εναλλακτικές πηγές ενημέρωσης, πολλά καταπιεστικά καθεστώτα «επιτίθενται» σε ενημερωτικές ιστοσελίδες μόνο σε στρατηγικά ζωτικές στιγμές. Όπως για παράδειγμα, συνέβη στη Λευκορωσία κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών… Τότε το Charter 97, το οποίο πρόσκειται στην αντιπολίτευση, «έπεσε» μυστηριωδώς την ημέρα των εκλογών, όπως είχαν προβλέψει οι διαχειριστές του. Βέβαια, η διαδικτυακή επίθεση στο ιστότοπο του Charter 97 ήταν μία σταγόνα μπροστά στον «ωκεανό» των επιθέσεων και των συλλήψεων που ακολούθησαν…
Άρνηση πρόσβασης: Κούβα
Σε τι ωφελούν οι κυβερνο-επιθέσεις, όταν έχει προηγουμένως δρομολογηθεί η μη πρόσβαση στο διαδίκτυο ; Αυτό φαίνεται ότι σκέφτηκαν και οι κυβερνητικές αρχές στην Κούβα, οι οποίες δίνουν άδειες με το σταγονόμετρο σε αιτήματα για Ίντερνετ στο σπίτι… Αντίθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των Κουβανών αναγκάζεται να χρησιμοποιεί το διαδίκτυο μέσα από κρατικά ελεγχόμενα σημεία, τα οποία χαρακτηρίζονται από την επιβεβλημένη χρήση ταυτότητας, τη στενή παρακολούθηση και τους περιορισμούς στην πρόσβαση σε ιστοσελίδες εκτός Κούβας.
Έλεγχος των υποδομών: Αιθιοπία
Τα συστήματα τηλεπικοινωνιών σε πολλές χώρες συνδέονται άμεσα με την κυβέρνηση, δίνοντας τη δυνατότητα για απόλυτο έλεγχο των Νέων Μέσων. «Λαμπρό» παράδειγμα αποτελεί η Αιθιοπία. Εκεί η δημόσια εταιρεία τηλεπικοινωνιών, η οποία έχει μονοπώλιο όσον αφορά την πρόσβαση στο Ίντερνετ και τις τηλεφωνικές γραμμές, «φιλτράρει» τις πολιτικές ειδήσεις για λογαριασμό της κυβέρνησης. Βέβαια, η κυβέρνηση της χώρας δεν περιορίζεται μόνο στις επίγειες εγκαταστάσεις, αλλά έχει επενδύσει και σε δορυφορικές τεχνολογίες που εμποδίζουν τους πολίτες να λαμβάνουν ειδήσεις από ξένες πηγές…
Επιθέσεις σε «εξόριστα» sites: Μπούρμα
Επιθέσεις σε ιστότοπους δημοσιογράφων, οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να αφήσουν τη χώρα τους και να συνεχίσουν το έργο τους μέσω του διαδικτύου, σημειώνονται σε κάποιες χώρες. Έτσι, φαίνεται ότι και το «δίχτυ» της Μπούρμα δεν αργεί να πιάσει πολλές ενημερωτικές ιστοσελίδες που εδρεύουν σε άλλες χώρες… και έχουν δεχθεί επιθέσεις, ιδιαίτερα σε πολιτικά «ευαίσθητους» καιρούς.
Επιθέσεις κακόβουλου λογισμικού: Κίνα
Η αποστολή κακόβουλου λογισμικού, το οποίο βρίσκεται κρυμμένο σε μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, καθώς και η διαδικτυακή κατασκοπεία αποτελούν μορφές λογοκρισίας που συνδέονται στενά με την Κίνα.
Κρατικό κυβερνο-έγκλημα: Τυνησία
Ο έλεγχος της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και των κοινωνικών δικτύων ήταν πάντα υψηλή προτεραιότητα του Μπεν Άλι, στην Τυνησία. Τα πράγματα, όμως, χειροτέρεψαν αισθητά το 2010, όταν ο κρατικός παροχέας Ίντερνετ ανακατεύθυνε τους χρήστες σε ψεύτικες, φτιαγμένες από την κυβέρνηση, ιστοσελίδες σύνδεσης για τη Google, το Yahoo και το Facebook. Οι ανυποψίαστοι χρήστες πληκτρολογούσαν τους κωδικούς τους και οι κυβερνητικές αρχές είχαν πρόσβαση στα προφίλ τους, με δυνατότητα να μπαίνουν και να σβήνουν όποια ανάρτηση δεν τους άρεσε…
Κατέβασμα του διακόπτη του διαδικτύου: Αίγυπτος
Η συνταγή απλή… Κατέβασμα του διακόπτη και τέρμα το Ίντερνετ για όλους… Αυτή τη συνταγή ακολούθησε – ανεπιτυχώς – ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Χόσνι Μουμπάρακ, στην προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2011.
Φυλάκιση των bloggers: Συρία
Παρά τη διάδοση των κυβερνο-επιθέσεων κατά της διαδικτυακής δημοσιογραφίας, η αυθαίρετη κράτηση παραμένει ο πιο εύκολος τρόπος λογοκρισίας των Νέων Μέσων. Η Συρία χαρακτηρίζεται ως η πιο επικίνδυνη χώρα για τους bloggers, εξαιτίας των βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων φυλακίσεων.
Χρήση βίας κατά διαδικτυακών δημοσιογράφων: Ρωσία
Σε χώρες με υψηλά ποσοστά βίας εναντίον των ανθρώπων των ΜΜΕ, οι δημοσιογράφοι των διαδικτυακών μέσων έχουν γίνει ο πιο πρόσφατος στόχος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βίαιη επίθεση στο ρεπόρτερ και blogger, Oleg Kashin, στη Ρωσία το Νοέμβριο του 2010, ο οποίος τραυματίστηκε τόσο σοβαρά που έπεσε σε κόμμα για αρκετό διάστημα.
Ελλάδα και προστασία της ελευθερίας του Τύπου
Είναι αλήθεια ότι η χώρα μας βρίσκεται σε αρκετά ικανοποιητική θέση όσον αφορά στην ελευθερία του Τύπου, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του «Freedom House», ενός ανεξάρτητου οργανισμού με έδρα τη Νέα Υόρκη που έχει αφιερωθεί στην προώθηση της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Κύριοι λόγοι κατάκτησης αυτής της καλής θέσης είναι η συνταγματική κατοχύρωση της ελευθερίας της έκφρασης μέσω του Τύπου καθώς αλλά και η ελευθερία πρόσβασης στον Κυβερνοχώρο.
Όμως, το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί ανησυχητικά οι επιθέσεις που δέχονται οι δημοσιογράφοι. Πιο συγκεκριμένα, το 2010 σημειώθηκε η πρώτη δολοφονία δημοσιογράφου μετά από 20 χρόνια, ενώ πριν ένα μήνα ένας δημοσιογράφος και ένας φωτορεπόρτερ δέχθηκαν επίθεση κατά τη διάρκεια ρεπορτάζ σε μία εμφανή προσπάθεια φίμωσης του Τύπου… Ολοένα συχνότερες είναι και οι επιθέσεις σε δημοσιογράφους που καλύπτουν τα γεγονότα σε πορείες, είτε από πλευράς αντιεξουσιαστών είτε από πλευράς αστυνομικών…
Φέτος, μέχρι στιγμής, έχουν χάσει τη ζωή τους 30 δημοσιογράφοι, ενώ πολλοί άλλοι έχουν πέσει θύματα βίαιων επιθέσεων ή έχουν φυλακιστεί στην προσπάθειά τους να καλύψουν τα γεγονότα, ιδιαίτερα στις εμπόλεμες ζώνες. Επίκαιρο παρά ποτέ φαντάζει το ντοκιμαντέρ του Νίκου Μεγγρέλη «Πεθαίνοντας για την Αλήθεια», το οποίο είναι αφιερωμένο στους άδικους θανάτους δημοσιογράφων και εργαζομένων στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ. Άλλωστε, σε κάθε πόλεμο, το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια…
