Οι θεραπευτικές ιδιότητες της ιππασίας ήταν γνωστές στους Έλληνες από τον 5ο αιώνα π.Χ. Η θεραπευτική ιππασία και ιπποθεραπεία αποτελεί όμως και σήμερα μια μέθοδο που μπορεί να βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν κινητικά και όχι μόνο προβλήματα να ζήσουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Στην Ελλάδα η πρώτη προσπάθεια έγινε το 1983 ως εθελοντική κίνηση, αλλά η θεραπευτική ιππασία και ιπποθεραπεία ως επιστήμη οφείλεται στη δημιουργία της Επιστημονικής Εταιρίας Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας Ελλάδας (Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε.) το 2004 και στη δημιουργία του Πανελληνίου Συλλόγου Ιπποθεραπευτών και Εκπαιδευτών Θεραπευτικής Ιππασίας (ΠΑ.Σ.Ι.Ε.Θ.Ι.) το 2007. Έτσι η θεραπευτική ιππασία ξέφυγε από το εθελοντικό και
αναπτύχθηκε σε επιστημονικό πλαίσιο.
Θεραπευτική ιππασία είναι η εφαρμογή ιππασίας για άτομα με αναπηρία με βασικό σκοπό την αποκατάσταση (κινητική, κοινωνική, κτλ) του ασθενούς, και τη βελτίωση της υγείας και της ζωής του. Το άλογο στην περίπτωση αυτή γίνεται θεραπευτικό μέσο. Εφαρμόζεται κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως ειδικά εκπαιδευμένα άλογα, ειδικά διαμορφωμένο περιβάλλον, εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, ειδικό εξοπλισμό, κτλ.
Ιπποθεραπεία είναι το πιο εξειδικευμένο κομμάτι της θεραπευτικής ιππασίας. Πρόκειται για μια θεραπευτική συνεδρία και αφορά τους επιστήμονες της αποκατάστασης (φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές ψυχιάτρους, ψυχολόγους). Πρόκειται για την μεταφορά μιας συνεδρίας αποκατάστασης, αντί στην αίθουσα στην αρένα και αντί να χρησιμοποιούνται κάποια άλλα θεραπευτικά εργαλεία, χρησιμοποιείται το άλογο.
Η θεραπευτική ιππασία και η ιπποθεραπεία είναι απαραίτητο να εφαρμόζεται από επιστήμονες της αποκατάστασης όπως φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, ψυχολόγους, κτλ, που να έχουν εξειδικευτεί σε αυτό το αντικείμενο. Δυστυχώς όμως, μέσα στο χώρο έχουν εισχωρήσει και άτομα που δηλώνουν εκπαιδευτές ή θεραπευτές της θεραπευτικής ιππασίας, αν και δεν έχουν απολύτως καμία σχέση και ούτε βέβαια τις ανάλογες σπουδές. Για το λόγο αυτό, για την ανάπτυξη δηλαδή της θεραπευτικής ιππασίας στη σωστή της βάση, αλλά και την προστασία του πληθυσμού, ιδρύθηκε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ιπποθεραπευτών και Εκπαιδευτών Θεραπευτικής Ιππασίας (ΠΑ.Σ.Ι.Ε.Θ.Ι.), μέλημα του οποίου είναι εκτός των άλλων, η συνεχής κατάρτιση των μελών του και η εκπαίδευση νέων, μέσω της σχολής θεραπευτικής ιππασίας και ιπποθεραπείας που έχει δημιουργήσει εξειδικεύοντας θεραπευτές όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό. Επίσης είναι ο νόμιμος φορέας αναγνώρισης των ιπποθεραπευτών και των εκπαιδευτών θεραπευτικής ιππασίας στην Ελλάδα. Οι θεραπευτές που ασκούν την ιπποθεραπεία, πρέπει να είναι απαραίτητα μέλη του ΠΑ.Σ.Ι.Ε.Θ.Ι. και πιστοποιημένοι από αυτόν ως ιπποθεραπευτές, προϋποθέσεις που τις πληρούν όλοι οι θεραπευτές της Επιστημονικής Εταιρίας Θεραπευτικής Ιππασίας και ιπποθεραπείας Ελλάδας (Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε.). Μόνο με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η προστασία του κοινού.
Τα οφέλη της είναι πολλά, πάντα ανάλογα με τις ανάγκες του πάσχοντα και τους στόχους που έχουμε θέσει. Μερικά από αυτά είναι:
- Προώθηση (όταν δεν υπάρχει) ή βελτίωση της βάδισης.
- Βελτίωση νευρομυικού ελέγχου.
- Ομαλοποίηση του μυϊκού τόνου (μείωση της σπαστικότητας).
- Αύξηση του τόνου στην υποτονία.
- Ομαλοποίηση στις εναλλαγές τόνου.
- Βελτίωση της ισορροπίας.
- Βελτίωση της στάσης και του ελέγχου της κεφαλής.
- Αύξηση της συμμετρίας του σώματος,
- Αύξηση του εύρους της κίνησης.
- Βελτίωση συντονισμού.
- Εκπαίδευση λεπτής και αδρής κινητικότητας.
- Βελτίωση της αισθητικοκινητικής λειτουργίας.
- Βελτίωση της προσοχής (μείωση της απόσπασης).
- Αύξηση της αντίληψης του σώματος.
- Βελτίωση της ικανότητας προσανατολισμού (χωρικός, χρονικός).
- Δραστηριοποίηση.
- Εγρήγορση.
- Κοινωνικοποίηση.
- Ψυχοκινητική ανάπτυξη.
- Κατάκτηση νέων γνωστικών δεξιοτήτων.
- Ανάπτυξη ή βελτίωση της επικοινωνίας.
- Αυτοπεποίθηση.
- Οριοθέτηση.
- Προώθηση και βελτίωση λόγου.
Οι αντενδείξεις στην θεραπευτική ιππασία είναι ελάχιστες και αυτές έχουν να κάνουν κυρίως με ενήλικες και όχι με παιδιά. Σημειώνεται ότι όσο πιο κατάλληλη είναι μια ομάδα, όπως η Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε., η οποία αναλαμβάνει παιδιά από την ηλικία των 12 μηνών αλλά και ενήλικες, τόσο πιο εύκολα και με ασφάλεια μπορεί να διαχειριστεί με επιτυχία ορισμένες καταστάσεις που για άλλες ομάδες είναι ιδιαίτερα δύσκολες, όπως μεγάλο ύψος ή βάρος, μεγάλη υποτονία ή σπαστικότητα, κτλ.
Η θεραπευτική ιππασία είναι μια θεραπεία αποκατάστασης αρκετά πολύπλοκη. Είναι απαραίτητο λοιπόν να εφαρμόζεται από επιστήμονες της αποκατάστασης που να έχουν εξειδικευτεί σε αυτό το αντικείμενο. Επίσης τα άλογα πρέπει να είναι κατάλληλα και ειδικά εκπαιδευμένα και το περιβάλλον το οποίο πραγματοποιούνται οι θεραπευτικές συνεδρίες να είναι επίσης κατάλληλα διαμορφωμένο. Μόνο έτσι τα αποτελέσματα είναι πραγματικά θεαματικά και οι θεραπευτικές συνεδρίες πραγματοποιούνται χωρίς κανέναν κίνδυνο.
Η θεραπευτική ιππασία συνίσταται σε πολλές περιπτώσεις που αφορούν παιδιά αλλά και ενήλικες. Μερικές από αυτές τις ενδείξεις είναι:
- Αυτισμός και Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές.
- Σύνδρομο Asperger.
- ΔΕΠ-Υ.
- Σύνδρομο Rett.
- Εγκεφαλική παράλυση (όλοι οι τύποι).
- Ψυχοκινητική καθυστέρηση.
- Νοητική Υστέρηση.
- Σύνδρομο Down.
- Μυϊκή δυστροφία (διάφοροι τύποι).
- Δισχιδής ράχη.
- Βλάβες νωτιαίου μυελού.
- Σκλήρυνση κατά πλάκας.
- Εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Τύφλωση.
- Κώφωση.
- Δυσκολίες μάθησης.
- Προβλήματα συμπεριφοράς.
- Ψυχολογικά ή Ψυχιατρικά προβλήματα.
- Διάφορα σύνδρομα (Agelman, Okamoto, κτλ).
Η Επιστημονική Εταιρία Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας Ελλάδας (Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε.), είναι η μεγαλύτερη επιστημονική ομάδα θεραπευτικής ιππασίας και ιπποθεραπείας στην Ευρώπη και μια από τις πιο σημαντικές και πιο έμπειρες στον κόσμο. Εδρεύει στον Ιππικό Όμιλο Βαρυμπόμπης (στον όμιλο όπου ξεκίνησε η θεραπευτική ιππασία στην Ελλάδα) και στον Ιππικό Όμιλο Βορείων Προαστίων. Παράρτημα της υπάρχει στην Εκάλη αλλά έχει και πολλά παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα. Αποτελείται αποκλειστικά από έναν μεγάλο αριθμό από εξειδικευμένους επιστήμονες (ειδικά εκπαιδευμένους φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς, ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, κτλ.), οι οποίοι διεξάγουν τις θεραπευτικές συνεδρίες. Τα άλογα της Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε. είναι άλογα ειδικά για θεραπευτική ιππασία και κατάλληλα εκπαιδευμένα. Οι θεραπευτές της είναι όλοι εγγεγραμμένα μέλη του Πανελλήνιου Συλλόγου Ιπποθεραπευτών και Εκπαιδευτών Θεραπευτικής Ιππασίας (ΠΑ.Σ.Ι.Ε.Θ.Ι.), με τον οποίο συνεργάζεται στενά και έχουν όλοι λάβει ειδική εκπαίδευση, έχοντας εμπειρία πολλών ετών πάνω στο αντικείμενο. Οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί στην Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε. είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για την σωστή αντιμετώπιση και διαχείριση ενός πολύ μεγάλου αριθμού ενδείξεων κάτι που καθιστά τις θεραπευτικές συνεδρίες εξαιρετικά αποτελεσματικές.
Η επιλογή του δεν είναι τυχαία. Το άλογο κατά την διάρκεια της βάδισης, μας δίνει συγκεκριμένα ερεθίσματα, έντονα αλλά ελεγχόμενα και ρυθμικά, που είναι απαραίτητα για την φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου. Την ίδια στιγμή οι ειδικοί θεραπευτές δημιουργούν η εκμεταλλεύονται μια σειρά άλλων ερεθισμάτων, που έχουν σχέση με τις ασκήσεις που γίνονται, το περιβάλλον και την θεραπευτική ομάδα που συμμετέχει. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν βομβαρδισμό ερεθισμάτων, που με την βοήθεια των θεραπευτών αναλύονται και επεξεργάζονται από τον εγκέφαλο. Το άλογο είναι ένα σπουδαίο κίνητρο θεραπείας και ένα πολύ σημαντικό μέσο αποκατάστασης.
Στην πλούσια φύση των Τζουμέρκων και συγκεκριμένα στο χωριό Σκούπα Ν. Άρτας, υπάρχει φάρμα με άλογα, όπου δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής της θεραπευτικής ιππασίας και ιπποθεραπείας. Εκεί συναντάμε το αλογάκι της Πίνδου, που είναι ο πιο μικρόσωμος ελληνικός ίππος ορεινού τύπου. Η φυλή αυτή αναπτύχθηκε στις ορεινές περιοχές της οροσειράς της Πίνδου και κυρίως στη Θεσσαλία και την Ήπειρο.
