Εκδηλώσεις ιστορικής μνήμης, για την κήρυξη της επανάστασης του 1854 στη Μεγαλόχαρη Άρτας, προγραμματίζουν ο δήμος Γ. Καραϊσκάκη σε συνεργασία με τον τοπικό Σύλλογο Μεγαλόχαρης, καθώς στις 15 Ιανουαρίου 2018 συμπληρώνονται 164 χρόνια από εκείνη την ημέρα, όπου στην περιοχή του Ραδοβιζίου – Άρτας, κηρύχθηκε η επανάσταση για την απελευθέρωσή της αλλά και της τουρκοκρατούμενης τότε Ηπείρου.
Συγκεκριμένα θα πραγματοποιηθεί επιμνημόσυνη δέηση και μια λιτή εκδήλωση στον προαύλιο χώρο του Μοναστηριού Γεννήσεως της Θεοτόκου. Τον πανηγυρικό της ημέρας θα εκφωνήσει η καθηγήτρια Φιλόλογος Κατερίνα Μπόνιου-Τσούφη.
Αίτημα των κατοίκων της περιοχής είναι η Πολιτεία να μεριμνήσει για να στηθεί το μνημείο «αγωνιστών της ελευθερίας». Και ως χώρος για την κατασκευή του προτείνεται να είναι το προαύλιο του Μοναστηριού της Μεγαλόχαρης, από όπου ξεκίνησε και η επανάσταση.
Το χρονικό της επανάστασης
Στις 15 Ιανουαρίου του 1854, στο μοναστήρι της Γεννήσεως της Θεοτόκου στην Μεγαλόχαρη Άρτας (Μπότση ονομαζόταν επί Τουρκοκρατίας), μαζεύτηκαν 450 επαναστάτες και oρκίστηκαν στο Ιερό Ευαγγέλιο «Ελευθερία ή θάνατος» ενώ υπέγραψαν και την επαναστατική προκήρυξη. Στις 16 Ιανουαρίου οι Τούρκοι επιτίθενται στους επαναστάτες στη Μπότση αλλά αναγκάστηκαν με μεγάλες απώλειες να οπισθοχωρήσουν προς το Αστροχώρι. Στις 17 Ιανουαρίου οι Τούρκοι ηττώνται από τον Δ. Σκαλτσογιάννη και τους μοναχούς της Μονής Ροβέλιστας στην τοποθεσία «Βρύση βακούφικη», λίγο πιο πέρα από την Ιερά μονή, και τον Γ. Τσιγαρίδα στην Σέση – Άνω Καλεντίνη, όπου ο ίδιος σκοτώνεται.
Στις 18 Ιανουαρίου οι Σκουληκαρίτες διώχνουν τους Τούρκους από το Κομπότι. Οι Τούρκοι νικήθηκαν και στις 20 Ιανουαρίου στις δυο μάχες στα Ρεκίστιανα του Κλειδιού και το Δημαριό. Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1854 ο Σπύρος Γ. Καραϊσκάκης (ο γιος του Σκουληκαρίτη Γεωργίου Καραϊσκάκη) που υπηρετούσε ως αξιωματικός στην ελεύθερη Ελλάδα, πέρασε τα σύνορα και ενώθηκε με τον Δημήτριο Θεοδώρου Γρίβα. Στις 7 Φεβρουαρίου στο Κομπότι μετά από συμβούλιο ανέλαβε αρχηγός του αγώνα ο παλαίμαχος Θεόδωρος Γρίβας. Μετά από σκληρή μάχη οι Τούρκοι υποχώρησαν στην Άρτα αφήνοντας και το Πέτα στους επαναστάτες.
Η επανάσταση στη Μεγαλόχαρη Άρτας δεν είχε αίσιο αποτέλεσμα, επειδή δεν στηρίχθηκε με δυναμισμό από την ελεύθερη Ελλάδα, καθώς αυτή δεν ήταν έτοιμη για έναν πόλεμο με την Τουρκία αλλά και επειδή δεν είχε έναν καλό διαπραγματευτή να πείσει τις μεγάλες δυνάμεις την περίοδο εκείνη για το δίκαιο των επαναστατών. Το Ραδοβίζι ήταν προσωρινά ελεύθερο έως στις 12 Μαΐου του 1854, όταν 6.000 Τούρκοι νίκησαν τους επαναστάτες στο Πέτα και το Κλειδί.
