Το άγχος και η νευρικότητα εκδηλώνονται με πολλούς τρόπους στα παιδιά, που συχνά είναι διαφορετικοί απ’ ότι στους ενήλικες. Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν σωματικές ή συμπεριφορικές αλλαγές, αναλόγως με την ηλικία, τις ιδιαιτερότητες της προσωπικότητας και τις ικανότητες αντιμετώπισής τους. Πολλοί γονείς, όμως, δεν αντιλαμβάνονται πότε η συμπεριφορά του παιδιού οφείλεται στο υποκείμενο άγχος του.
«Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν αγχώδη διαταραχή για πολλούς λόγους», λέει η κλινική ψυχολόγος Βίκυ Δασκαλάκη. «Μπορεί να είναι έτσι δομημένο το μοντέλο της οικογένειας και να μεταφέρεται το επαγγελματικό στρες των γονέων προς αυτά. Ή μπορεί να παίζουν ρόλο κληρονομικοί παράγοντες. Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουν οι γονείς τα σημάδια του παιδικού άγχους και να αναζητούν τις πιθανές αιτίες του. Είναι οι πρώτοι που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να το διαχειριστούν».
Δυστυχώς τα παιδιά δεν αναγνωρίζουν πάντοτε πως αυτό που τους συμβαίνει είναι άγχος. Συχνά, εξ άλλου, δεν έχουν την ωριμότητα για να εξηγήσουν τα πραγματικά ή φανταστικά προβλήματά τους που το προκαλούν. Έτσι εναπόκειται στους γονείς να καταλάβουν αν οι παρατηρούμενες αλλαγές στο παιδί είναι απόρροια άγχους ή κάποιου μικροπροβλήματος που θα ξεπεραστεί.
Οι ύποπτες συμπεριφορές
Συνηθισμένες συμπεριφορές στα παιδιά που συχνά προκαλούνται από το άγχος είναι:
- Ανάπτυξη κάποιας νευρικής συνήθειας (π.χ. τρώνε τα νύχια τους).
- Φόβοι και ειδικές φοβίες (π.χ. το παιδί φοβάται το σκοτάδι, τους ξένους, το να μένει μόνο του).
- Φόβος για τα ύψη ή τις καταιγίδες (παρατηρείται κυρίως στα μικρότερα παιδιά σχολικής ηλικίας).
- Φόβος για τέρατα, έντομα και ζώα (κυρίως σε παιδιά προσχολικής ηλικίας).
- Δυσκολίες συγκέντρωσης (συνήθως στο σχολείο και όταν διαβάζουν ή ασκούν άλλα σχολικά καθήκοντα).
- Άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο (βρίσκει προφάσεις και δικαιολογίες, ιδίως αν πρόκειται για διαπολιτισμικό σχολικό περιβάλλον).
- Διαρκής πρόκληση προβλημάτων στο σχολείο (είτε με συμμαθητές είτε με εκπαιδευτικούς) για ιδεολογικά ζητήματα.
- Μικροκλοπές (αφορούν αντικείμενα ασήμαντης αξίας).
- Απομόνωση/αποξένωση (απομάκρυνση από οικογένεια ή φίλους, ιδίως κατά την εφηβεία).
- Ανησυχία για το σχολείο και τους φίλους τους (για τα μεγαλύτερα παιδιά σχολικής ηλικίας και τους εφήβους).
Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί επίσης να εκδηλώσουν:
- Άγχος για τις σχολικές εξετάσεις και τους βαθμούς.
- Υψηλά επίπεδα στρες εξαιτίας του ισχυρού ανταγωνισμού εντός σχολείου, όσον αφορά τις υψηλόβαθμες επιδόσεις και απαιτήσεις.
