Τι ορίζουμε ως Σπληνομεγαλία και πως προκαλείται;
O σπλήνας (ή η σπλήνα) βρίσκεται στο άνω αριστερό τεταρτημόριο της κοιλιάς, ακριβώς κάτω από το θώρακα, έχει μέγεθος όσο περίπου μια γροθιά και αποτελεί μέρος του λεμφικού μας συστήματος. Παίζει σημαντικό ρόλο στην ανοσία του οργανισμού, λειτουργεί ως αποθήκη λευκών αιμοσφαιρίων και αιμοπεταλίων, συμμετέχει στο μεταβολισμό του σιδήρου και συμβάλλει στον καθαρισμού του αίματος. Ως σπληνομεγαλία ορίζεται η μη φυσιολογική ανάπτυξη του σπλήνα σε μέγεθος και βάρος.
Η σπληνομεγαλία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν τη γενική υγεία του οργανισμού. Παράγοντες εμφάνισης σπληνομεγαλίας είναι:
- Οι λοιμώξεις, είτε ιογενείς (πχ λοιμώδης μονοπυρήνωση), είτε βακτηριακές (πχ σύφιλη) είτε παρασιτικές (πχ ελονοσία).
- Ασθένειες που επηρεάζουν το ήπαρ, όπως για παράδειγμα η κίρρωση ή η κυστική ίνωση.
- Μολύνσεις της καρδιάς, όπως η ενδοκαρδίτιδα καθώς
- Διάφοροι τύποι αιμολυτικής αναιμίας.
- Άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι καρκίνοι του αίματος, όπως η λευχαιμία και το λέμφωμα, μεταβολικές διαταραχές, όπως η νόσος Gaucher και η νόσος Niemann-Pick καθώς επίσης και αυτοάνοσες νόσοι, όπως λύκος ή σαρκοείδωση.
Η γενική υγεία του σπλήνα είναι επίσης πολύ σημαντική, καθώς οποιαδήποτε πίεση ασκείται στις φλέβες του σπλήνα ή του ήπατος ή ακόμα και η ύπαρξη θρόμβου αίματος σε αυτές τις φλέβες μπορεί να προκαλέσει σπληνομεγαλία.
Ποια τα συμπτώματα;
Ένας διογκωμένος σπλήνας στην αρχή ίσως να μην παρουσιάσει συμπτώματα και να διαγνωστεί με μια απλή εξέταση. Σε εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να φανεί μια ήπια αναιμία (χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων).
Πολλές φορές εμφανίζονται επαναλαμβανόμενες ή συχνές λοιμώξεις, αιμορραγία ακόμα και πόνος στο αριστερό άνω μέρος της κοιλιάς που μπορεί να εξαπλωθεί στον αριστερό ώμο, συμπτώματα που σχετίζονται με σπληνομεγαλία. Ένα επιπλέον κοινό σύμπτωμα είναι το αίσθημα «φουσκώματος» χωρίς να έχει προηγηθεί μεγάλο γεύμα, μιας και ο σπλήνας λόγω μεγέθους και όγκου πιέζει το στομάχι.
Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν;
Η εμφάνιση σπληνομεγαλίας μπορεί να έχει και κάποιες επιπλοκές για τον οργανισμό. Ένας διευρυμένος σπλήνας μπορεί να προκαλέσει μείωση του αριθμού των ερυθρών ή λευκών αιμοσφαιρίων, καθώς επίσης και των αιμοπεταλίων στην κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε πιο συχνές λοιμώξεις. Η αναιμία και η αυξημένη αιμορραγία είναι επίσης πιθανά συμπτώματα.
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, παρόλα αυτά, μπορεί να προκληθεί και ρήξη σπλήνα. Ακόμη και σε υγιείς ανθρώπους ο σπλήνας είναι μαλακός και ευαίσθητος. Η πιθανότητα ρήξης είναι πολύ μεγαλύτερη, λοιπόν, όταν ο σπλήνας είναι ήδη διογκωμένος και η ρήξη του μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνη αιμορραγία στην κοιλιακή χώρα.
Τι ρόλο παίζει η διατροφή στην πρόκληση Σπληνομεγαλίας;
Μια ανθυγιεινή διατροφή δεν είναι απαραίτητα αιτία σπληνομεγαλίας. Παρόλα αυτά, διατροφή και τρόπος ζωής μπορεί να γίνουν αφορμή δημιουργίας άλλων παθογόνων καταστάσεων οι οποίες τείνουν να προκαλέσουν σπληνομεγαλία. Ένα παράδειγμα είναι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η οποία είναι πιθανό να προκαλέσει κίρρωση του ήπατος, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μεγέθυνση σπλήνα. Ακόμα και η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος, έχει συνδεθεί με σπληνομεγαλία.
Πρόσφατη έρευνα του 2018 σε ποντίκια έδειξε πως μια διατροφή πλούσια σε λίπος και ζάχαρη είναι ικανή να μεταβάλλει τη μορφολογία του σπλήνα και να οδηγήσει σε σπληνομεγαλία, η οποία βελτιώνεται με άσκηση και κατάλληλη θεραπεία. Παρόλο που η συγκεκριμένη έρευνα μας παρέχει μια ιδέα για το πως μπορεί ο τρόπος ζωής να επηρεάσει τη μορφολογία του σπλήνα και τη δημιουργία σπληνομεγαλίας, περισσότερες έρευνες χρειάζονται ώστε να διαπιστωθεί η επίδραση της διατροφής σε ανθρώπους.
Διατροφικές συμβουλές για Σπληνομεγαλία
Η κατανάλωση μιας υγιεινής και πλούσιας σε θρεπτικά συστατικά διατροφής είναι ικανή να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων που σχετίζονται με σπληνομεγαλία.
Σε ασθενείς με σπληνομεγαλία, οι διατροφικές παρεμβάσεις διαφέρουν ανάλογα με την υποκείμενη πάθηση, για παράδειγμα:
- Μη αλκοολική νόσος του ήπατος.
- Καρκίνος.
- Κίρρωση του ήπατος.
- Αυτοάνοση νόσος.
- Κάποια λοίμωξη
Όπως αποδείχτηκε στην έρευνα του 2018 σε ποντίκια, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και λίπους δρα αρνητικά στην υγεία του σπλήνα, οπότε καλό θα ήταν να περιορίζεται.
Τροφές που αποδυναμώνουν το σπλήνα θα ήταν επίσης καλό να μην καταναλώνονται συστηματικά, όπως για παράδειγμα το αλκοόλ και οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες. Στη μείωση της φλεγμονής βοηθά μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και μέταλλα. Καταναλώστε ποικιλία τέτοιων τροφών όπως πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, και ελαιόλαδο.
Συμπερασματικά, προτείνεται μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά εποχής, δημητριακά και όσπρια και επαρκή ενυδάτωση, με σκοπό να στηρίξουμε την υγεία του σπλήνα και του ανοσοποιητικού μας και να υποστηρίξουμε τη γενική μας υγεία.
