Σε εφαρμογή μπαίνει το πρόγραμμα μείωσης της νιτρορύπανσης για την πενταετία 2016-2020. Σε αυτή τη φάση οι καλλιεργητές εκφράζουν το ενδιαφέρον τους για ένταξη στη δράση μαζί με τις δηλώσεις ΟΣΔΕ. Από τις 15 Ιουλίου – αν δεν υπάρξει νέα αναβολή – θα αρχίσει κανονικά η υποβολή δηλώσεων για ένταξη στομέτρο.
Η δράση για τη νέα πενταετία και το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης ονομάζεται “Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα” και περιλαμβάνει το επιμέρους μέτρο “ενίσχυση για γεωργοπεριβαλλοντικές και κλιματικές υποχρεώσεις”.
Περιγραφή σύμφωνα με το εγκεκριμένο ΠΑΑ από την Κομισιόν
Παρότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία γενική μείωση της ποσότητας των λιπασμάτων, εν μέρει λόγω της εφαρμογής του μέτρου «μείωση της νιτρορύπανσης γεωργικής προέλευσης», είναι γεγονός ότι σε ορισμένες περιοχές της χώρας παρατηρείται αύξηση στις τιμές των νιτρικών στα επιφανειακά και τα υπόγεια ύδατα.
Η σημαντική αύξηση των εκτάσεων που χαρακτηρίζονται ως «περιοχές ευπρόσβλητες από τη νιτρορύπανση» και αποτελούν πλέον περιοχές εφαρμογής της δράσης «Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα» καθώς και η επέκταση του πεδίου εφαρμογής της δράσης σε σημαντικούς υγροτόπους της χώρας, αναμένεται να επιφέρει μείωση της ρύπανσης τόσο από νιτρικά ιόντα όσο και από άλλες ρυπογόνες εισροές (φωσφορικά ιόντα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα) στις «νέες» περιοχές εφαρμογής.
Επιπλέον η υλοποίηση της δράσης στις «παλιές» ευπρόσβλητες από τη νιτρορύπανση περιοχές, θα σταθεροποιήσει σε χαμηλά επίπεδα ή θα μειώσει περαιτέρω τις ρυπογόνες εισροές στους υδατικούς αποδέκτες των περιοχών αυτών. Συνολικά η εφαρμογή της δράσης αναμένεται να έχει ως αποτέλεσμα την άμεση μείωση της ρύπανσης του νερού από τη γεωργική δραστηριότητα και την ταχύτερη απορρύπανση των υπόγειων και επιφανειακών νερών.
Επιπλέον, αναμένεται μείωση της χρήσης νερού για γεωργική δραστηριότητα, αντίστοιχη με το μέγεθος των εκτάσεων στις οποίες θα εφαρμοστούν οι δεσμεύσεις της αγρανάπαυσης και της αμειψισποράς.
Η δράση θα εφαρμοστεί στο μεγαλύτερο μέρος των εντατικά καλλιεργούμενων εκτάσεων της χώρας με στόχο την μεγιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτελέσματος. Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της δράσης είναι πενταετούς διάρκειας και εφαρμόζονται σε καθορισμένα αγροτεμάχια καθόλη τη διάρκεια της πενταετίας. Οι δεσμεύσεις που δύνανται να εφαρμοστούν στο πλαίσιο της δράσης είναι οι παρακάτω:
Α. Αγρανάπαυση γεωργικής έκτασης που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της αρδευόμενης έκτασης. Στην υπό αγρανάπαυση έκταση, απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε γεωργικής δραστηριότητας η οποία μπορεί να αλλοιώσει τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα της έκτασης (π.χ. άροση, λίπανση, χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, άρδευση κ.λ.π.) συμπεριλαμβανομένης της ελάχιστης δραστηριότητας του Πυλώνα Ι, ήτοι του ενός οργώματος το χρόνο για τις αρόσιμες εκτάσεις.
Με τον τρόπο αυτό η αυτοφυής βλάστηση στην υπό αγρανάπαυση έκταση παραμένει αδιατάρακτη, παρέχοντας κάλυψη στο έδαφος και δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για τη βιοποικιλότητα.
Σε ενταγμένα στη δράση υπό αγρανάπαυση αγροτεμάχια με κλίση μεγαλύτερη του 8%, ο δικαιούχος είναι υποχρεωμένος να εγκαθιστά φυτά εδαφοκάλυψης (κατάλληλα κατά περίπτωση χειμερινά ψυχανθή, σιτηρά και σταυρανθή ή μείγματα αυτών) ώστε να εξασφαλίζεται η ελαχιστοποίηση της διάβρωσης του εδάφους και η μείωση της επιφανειακής απορροής του νερού που ενδέχεται να προκαλέσουν ρύπανση των υδάτινων αποδεκτών.
Η αγρανάπαυση εφαρμόζεται υποχρεωτικά στα ενταγμένα στη δράση αγροτεμάχια που εφάπτονται σε επιφανειακά νερά. Στην περίπτωση αυτή, η υπό αγρανάπαυση έκταση παραμένει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της δέσμευσης.
Η δέσμευση αφορά στις αροτραίες καλλιέργειες των ευπρόσβλητων από τα νιτρικά ζωνών και περιοχών σημαντικών υγροτόπων που απεικονίζονται στο Χάρτη (περιοχές με πράσινο). Επιλέξιμες είναι οι αροτραίες καλλιέργειες που αποτυπώνονται στον αντίστοιχο πίνακα των υψών ενίσχυσης.
Β. Ξηρική αμειψισπορά που εφαρμόζεται τουλάχιστον στο 30% της αρδευόμενης έκτασης. Ως καλλιέργειες αμειψισποράς εγκαθίστανται καλλιέργειες που παραδοσιακά καλλιεργούνται ως ξηρικές. Η συγκεκριμένη δέσμευση δύναται να συνδυαστεί με τη δέσμευση Δ της παρούσας δράσης
Η δέσμευση αφορά στις αροτραίες καλλιέργειες των ευπρόσβλητων στα νιτρικά ζωνών και περιοχών σημαντικών υγροτόπων που απεικονίζονται στο Χάρτη. Επιλέξιμες είναι οι αροτραίες καλλιέργειες που αποτυπώνονται στον αντίστοιχο πίνακα των υψών ενίσχυσης.
Γ. Χλωρά λίπανση με φυτά εδαφοκάλυψης στις δενδροκαλλιέργειες που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 20% της αρδευόμενης έκτασης.
Τα είδη που χρησιμοποιούνται είναι είτε χειμερινά ψυχανθή είτε μίγματα χειμερινών ψυχανθών με σιτηρά, αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα και ενσωματώνονται στο έδαφος περί τα τέλη χειμώνα – αρχές άνοιξης. Τα είδη αυτά παρέχουν φυτική κάλυψη του εδάφους κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, προστατεύοντας το έδαφος του οπωρώνα από τη διάβρωση.
Η χλωρά λίπανση προμηθεύει τα δέντρα με θρεπτικά στοιχεία, ιδιαίτερα άζωτο λόγω των αζωτοδεσμευτικών ιδιοτήτων των ψυχανθών, εμπλουτίζει το έδαφος με οργανική ουσία, βελτιώνει την εδαφική δομή και αυξάνει τη βιοποικιλότητα στο αγροτεμάχιο καθώς προσελκύει ωφέλιμα έντομα όπως για παράδειγμα παρασιτικά υμενόπτερα τα οποία με τη δράση τους μειώνουν πληθυσμούς εχθρών των οπορωφόρων δέντρων.
Στο τμήμα της έκτασης στο οποίο εφαρμόζεται χλωρά λίπανση, απαγορεύεται η χρήση αζωτούχων λιπασμάτων και κοπριάς.
Η δέσμευση αφορά στις δενδρώδεις καλλιέργειες των ευπρόσβλητων από τα νιτρικά ζωνών που απεικονίζονται στο Χάρτη (περιοχές με πράσινο) και καλύπτονται από Πρόγραμμα Δράσης. Επιλέξιμες είναι οι δενδρώδεις καλλιέργειες που αποτυπώνονται στον αντίστοιχο πίνακα των υψών ενίσχυσης.
Από τα υφιστάμενα Προγράμματα Δράσης των ευπρόσβλητων από τα νιτρικά ζωνών, δενδρώδεις καλλιέργειες περιέχονται στα ακόλουθα:
- Αργολικό πεδίο: Εσπεριδοειδή, Ελιά, Βερικοκιά
- Λεκάνη Πηνειού Ηλείας: Ελιά
- Κάμπος Θεσσαλονίκης – Πέλλας – Ημαθίας: Ροδακινιά, Μηλιά, Αχλαδιά
- Πεδιάδα Άρτας – Πρέβεζας: Εσπεριδοειδή, Ελιά
Οι δικαιούχοι που αναλαμβάνουν τη δέσμευση, υποχρεούνται να πραγματοποιούν εργαστηριακές αναλύσεις (εδαφολογική ανάλυση, φυλλοδιαγνωστική, ανάλυση αρδευτικού νερού) στην ενταγμένη εκμετάλλευση. Οι εργαστηριακές αναλύσεις πραγματοποιούνται από τα Τμήματα Γεωργικών Εφαρμογών και Ανάλυσης Λιπασμάτων του Υ.Π.Α.Α.Τ. ή από διαπιστευμένα ιδιωτικά εργαστήρια.
Επίσης οι δικαιούχοι υποχρεούνται να διαθέτουν «Σχέδιο Διαχείρισης Εισροών» (ΣΔΕ) μέσω του οποίου εξασφαλίζεται η αποδοτική και αποτελεσματική διαχείριση των χρησιμοποιούμενων εισροών (λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα, αρδευτικό νερό) στο σύνολο της ενταγμένης εκμετάλλευσης.
Για την κατάρτιση του ΣΔΕ λαμβάνονται υπόψη οι εργαστηριακές αναλύσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της δράσης, τα προγράμματα δράσης των ευπρόσβλητων στα νιτρικά ζωνών, ο Κώδικας Ορθής Γεωργικής Πρακτικής, οι Οδηγίες Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας ανά καλλιέργεια και άλλα κανονιστικά κείμενα και επιστημονικά δεδομένα που η αναφορά σε αυτά κρίνεται απαραίτητη για την ορθολογική διαχείριση των εισροών στην εκμετάλλευση
Στην έναρξη εφαρμογής της γεωργοπεριβαλλοντικής-κλιματικής δράσης, το ΣΔΕ καθοδηγεί το δικαιούχο, μεταξύ άλλων, σχετικά με τα καταλληλότερα για την εφαρμογή της δέσμευσης τμήματα της ενταγμένης εκμετάλλευσης, τα καταλληλότερα για το είδος και την ηλικία των δέντρων φυτά εδαφοκάλυψης του οπωρώνα κτλ.
Στη συνέχεια, και κατά τη διάρκεια υλοποίησης της δράσης, το ΣΔΕ αναθεωρείται λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα όπως οι εργαστηριακές αναλύσεις, ο βαθμός ανταπόκρισης της φυτείας στην εφαρμοζόμενη γεωργική πρακτική της χλωράς λίπανσης, η επικαιροποίηση του κανονιστικού πλαισίου σχετικά με την ορθολογική διαχείριση των εισροών στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις κτλ, και διορθωτικές κινήσεις πραγματοποιούνται εκ μέρους του δικαιούχου στη διαχείριση του συνόλου της ενταγμένης εκμετάλλευσης.
Το γεγονός ότι το ΣΔΕ παρέχει στο δικαιούχο οδηγίες όχι μόνο για την ορθολογική χρήση των λιπασμάτων αλλά και για τη διαχείριση των άλλων κρίσιμων εισροών (φυτοπροστατευτικά, αρδευτικό νερό) καθώς και ότι αφορά το σύνολο της ενταγμένης εκμετάλλευσης και όχι μόνο το τμήμα αυτής στο οποίο εφαρμόζεται η χλωρά λίπανση, του προσδίδει επιπλέον προστιθέμενη αξία.
Δ. Παρυδάτια ζώνη ανάσχεσης πλάτους τουλάχιστον πέντε (5) μέτρων, κατά μέσο όρο, σε αρδευόμενα αγροτεμάχια που εφάπτονται με επιφανειακά ύδατα (ποτάμια, υδατορέματα, λίμνες κ.α.). Η συγκεκριμένη δέσμευση δύναται να συνδυαστεί με τη δέσμευση Β της παρούσας δράσης.
Στην παρυδάτια ζώνη ανάσχεσης απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε γεωργικής δραστηριότητας η οποία μπορεί να αλλοιώσει τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα της έκτασης (π.χ. άροση, λίπανση, χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, άρδευση κ.λ.π.) συμπεριλαμβανομένης της ελάχιστης δραστηριότητας του Πυλώνα Ι, ήτοι του ενός οργώματος το χρόνο για τις αρόσιμες εκτάσεις.
Η δέσμευση αφορά στις αροτραίες καλλιέργειες των ευπρόσβλητων από τα νιτρικά ζωνών καιπεριοχών σημαντικών υγροτόπων που απεικονίζονται στο Χάρτη (περιοχές με πράσινο και με μπλε) και εφαρμόζεται σε αγροτεμάχια που εφάπτονται σε επιφανειακά νερά. Επιλέξιμες είναι οι αροτραίες καλλιέργειες που αποτυπώνονται στον αντίστοιχο πίνακα των υψών ενίσχυσης.
Οι αποφάσεις που καθορίζουν τις ευπρόσβλητες ζώνες από νιτρικά ιόντα γεωργικής προέλευσης:
1. Για το Κωπαϊδικό πεδίο, η υπ’ αριθμ. 20417/2520 ΚΥΑ (Β 1195)
2. Για το Αργολικό πεδίο, η υπ’ αριθμ. 20416/2519 ΚΥΑ (Β 1196)
3. Για το Θεσσαλικό πεδίο η υπ’ αριθμ. 25638/2905 ΚΥΑ (Β 1422)
4. Για τη λεκάνη του Πηνειού Ηλείας,η υπ’ αριθμ.20418/2521 ΚΥΑ (Β 1197)
5. Για τον κάμπο Θεσσαλονίκης – Πέλλας – Ημαθίας, η υπ’ αριθμ. 16175/824/12.4.2006 ΚΥΑ (Β 530)
6. Για τη λεκάνη του Στρυμόνα στο Νομό Σερρών, η υπ’ αριθμ. 50982/2309/11.12.2006 ΚΥΑ (Β 1894)
7. Για την πεδιάδα Άρτας – Πρέβεζας, η υπ’ αριθμ.50981/2308/11.12.2006 ΚΥΑ (Β 1895)
Δικαιούχοι: Φυσικά και νομικά πρόσωπα ή ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων οι οποίοι είναι κάτοχοι γεωργικής γης και εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων.
