Παρέμβαση της Όλγας Γεροβασίλη, Δ’ Αντιπροέδρου της ΒτΕ και βουλευτή Άρτας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, στη θεματική ενότητα με τίτλο “Δημόσια επικοινωνία”, στη 16η Ετήσια Συνάντηση της Ομάδας Εργασίας των στελεχών των Γραφείων Προϋπολογισμού των Κοινοβουλίων και των Ανεξάρτητων Δημοσιονομικών Θεσμών των χωρών – μελών του ΟΟΣΑ.
Αθήνα, 18/06/2024
Στην θεματική ενότητα με τίτλο “Δημόσια επικοινωνία” μίλησε η Όλγα Γεροβασίλη, Δ’ Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων και βουλευτής Άρτας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, στο πλαίσιο της 16ης Ετήσιας Συνάντησης της Ομάδας Εργασίας των στελεχών των Γραφείων Προϋπολογισμού των Κοινοβουλίων και των Ανεξάρτητων Δημοσιονομικών Θεσμών των χωρών – μελών του ΟΟΣΑ. Στην παρέμβασή της, η κυρία Γεροβασίλη αναφέρθηκε αρχικά στα συμπεράσματα των πρόσφατων ευρωεκλογών λέγοντας ότι “είδαμε την αποχή να σαρώνει, είδαμε κυβερνητικές παρατάξεις να φυλλορροούν, είδαμε σχηματισμούς – μέχρι πρότινος περιθωριακούς – να κερδίζουν έδαφος στο πολιτικό σκηνικό” για να τονίσει ότι “το μήνυμα της κάλπης είναι σαφές σε όλη την Ευρώπη: Η σχέση πολίτη και πολιτικής διέρχεται βαθιά κρίση”.
Η Δ΄ Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων σημείωσε στη συνέχεια ότι “η σύγχρονη πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη από ποτέ. Αναρίθμητοι παράγοντες εμπλέκονται στον καθορισμό των εξελίξεων. Τα δεδομένα που πρέπει να ληφθούν υπόψη για μια απόφαση είναι πολλά και συχνά αντικρουόμενα μεταξύ τους. Όλα αυτά γίνονται ακόμη πιο περίπλοκα όταν οι οικονομικοί πόροι περιορίζονται. Όταν ένα κράτος αναγκάζεται να ακολουθήσει αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες. Αλλά αυτή είναι η μοίρα της πολιτικής: Να λαμβάνει αποφάσεις που δεν ικανοποιούν τους πάντες. Εκεί λοιπόν προκύπτει η ανάγκη πλήρους ενημέρωσης των πολιτών. Η ανάγκη να κατανοήσουν το περίπλοκο σύστημα που οδηγεί σε συγκεκριμένες αποφάσεις”.
Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε στην εμπειρία της ως υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης λέγοντας συγκεκριμένα: “Εκεί βρέθηκα αντιμέτωπη με πρωτοφανή υποστελέχωση του Δημόσιου Τομέα, απόρροια των δημοσιονομικών περιορισμών. Εξάλλου, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε θεσπίσει τον κανόνα 1 πρόσληψη προς 5 αποχωρήσεις. Βρέθηκα λοιπόν απέναντι σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συνθήκη: Τι προτεραιότητες να θέσω; Πού να κατευθυνθούν οι ελάχιστες δυνατότητες προσλήψεων που είχαμε; Δεν ήταν εύκολη απόφαση. Όμως συνολικά ως κυβέρνηση αποφασίσαμε να θέσουμε συγκεκριμένες προτεραιότητες: Πρώτα η στήριξη του κοινωνικού κράτους. Με πρόσληψη γιατρών και σχετικών ειδικοτήτων. Μετά καθηγητές, ώστε να στηριχθεί το εκπαιδευτικό σύστημα. Σταδιακά και οι άλλοι τομείς του Δημοσίου. Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που πετύχαμε – μετά από πολύ σκληρή διαπραγμάτευση – τη θέσπιση του κανόνα 1 πρόσληψη προς 1 αποχώρηση και επήλθε σχετική ισορροπία. Ήταν εύκολη η απόφαση; Προφανώς και όχι. Σαφώς υπήρξαν αντιδράσεις. Πιστεύω, όμως, ότι στο τέλος της ημέρας οι πολίτες κατανόησαν τις υπαρκτές δυσκολίες και την ανάγκη προτεραιοτήτων. Δεν ξέρω αν επικοινωνήσαμε άριστα – με όρους τεχνικούς – την πολιτική μας. Ξέρω, όμως, ότι είπαμε την αλήθεια”.
Τέλος, η Όλγα Γεροβασίλη τόνισε: “Η επικοινωνία πρέπει να είναι πλήρης, ειλικρινής και αντικειμενική. Μόνο έτσι θα χτίσουμε σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτικής και πολιτών. Μόνο έτσι θα αποκατασταθεί η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος.”
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
“Κυρίες και Κύριοι,
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους διοργανωτές του συνεδρίου για την τιμητική πρόσκληση. Το συνέδριο αυτό δεν διεξάγεται σε ουδέτερο πολιτικά χρόνο. Είναι μόλις λίγες ημέρες μετά τις ευρωεκλογές. Εκεί λοιπόν είδαμε την αποχή να σαρώνει. Είδαμε κυβερνητικές παρατάξεις να φυλλορροούν. Είδαμε σχηματισμούς – μέχρι πρότινος περιθωριακούς – να κερδίζουν έδαφος στο πολιτικό σκηνικό. Το μήνυμα της κάλπης είναι σαφές σε όλη την Ευρώπη: Η σχέση πολίτη και πολιτικής διέρχεται βαθιά κρίση. Μια τάση απαξίωσης και ματαίωσης σαρώνει την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο. Ξέρω… Θα σκεφτεί κανείς ότι ξεκίνησα με αρνητική διάθεση την τοποθέτησή μου. Όμως έτσι έχουν τα πράγματα. Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μπροστά στην πραγματικότητα.
Το κάνω λοιπόν για να αναδείξω μια κρίσιμη παράμετρο. Αυτή που – στην Ευρωπαϊκή Ένωση τουλάχιστον – είναι γνωστή ως “έλλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης”. Το έλλειμμα αυτό αφορά όλα τα πεδία πολιτικής. Η οικονομία, όμως, και οι αποφάσεις που συνδέονται με την οικονομία είναι αυτές που προκαλούν τις μεγαλύτερες αντιδράσεις. Άλλωστε, η οικονομία επηρεάζει το σύνολο της κοινωνικής δραστηριότητας.
Κι έρχομαι τώρα στο επίκεντρο της θεματικής της συνεδρίας μας. Πού οφείλεται αυτή η τάση απαξίωσης; Είναι ανεπαρκής η ποιότητα της αντιπροσώπευσης; Ή μήπως οφείλεται αποκλειστικά στο έλλειμμα ενημέρωσης; Στην επιχειρησιακή υστέρηση αυτού που ονομάζεται “public communication”, δημόσια επικοινωνία; Υιοθετώντας τη δεύτερη υπόθεση, αυτήν δηλαδή της επικοινωνίας, είναι σαν να λέμε ότι οι πολιτικές αποφάσεις είναι άριστες. Και άρα, το μόνο που τους λείπει είναι ο ελκυστικός τρόπος παρουσίασής τους. Άριστες αποφάσεις, όμως, και ιδίως στην οικονομία γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν υπάρχουν. Φταίει το μέσο ή το μήνυμα, όπως θα έλεγαν οι ειδικοί της πολιτικής επικοινωνίας; Φταίει το σημαίνον ή το σημαινόμενο, όπως θα έλεγαν ο Ζακ Λακάν και ο Ουμπέρτο Έκο; Τι είναι αυτό που καθιστά δυσνόητες και πολιτικά δύσκολες ορισμένες αποφάσεις; Είναι ο τρόπος που ελήφθησαν; Είναι το περιεχόμενό τους; Είναι η επίδραση που έχουν στην πραγματική ζωή των πολιτών;
Κυρίες και Κύριοι,
Η σύγχρονη πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη από ποτέ. Αναρίθμητοι παράγοντες εμπλέκονται στον καθορισμό των εξελίξεων. Τα δεδομένα που πρέπει να ληφθούν υπόψη για μια απόφαση είναι πολλά και συχνά αντικρουόμενα μεταξύ τους. Όλα αυτά γίνονται ακόμη πιο περίπλοκα όταν οι οικονομικοί πόροι περιορίζονται. Όταν ένα κράτος αναγκάζεται να ακολουθήσει αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες. Αλλά αυτή είναι η μοίρα της πολιτικής: Να λαμβάνει αποφάσεις που δεν ικανοποιούν τους πάντες. Εκεί λοιπόν προκύπτει η ανάγκη πλήρους ενημέρωσης των πολιτών. Η ανάγκη να κατανοήσουν το περίπλοκο σύστημα που οδηγεί σε συγκεκριμένες αποφάσεις.
Επιτρέψτε μου, στο σημείο αυτό, να αναφερθώ σε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα από τη θητεία μου ως Υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Εκεί βρέθηκα αντιμέτωπη με πρωτοφανή υποστελέχωση του Δημοσίου Τομέα, απόρροια των δημοσιονομικών περιορισμών. Εξάλλου, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε θεσπίσει τον κανόνα 1 πρόσληψη προς 5 αποχωρήσεις. Βρέθηκα λοιπόν απέναντι σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συνθήκη: Τι προτεραιότητες να θέσω; Πού να κατευθυνθούν οι ελάχιστες δυνατότητες προσλήψεων που είχαμε; Δεν ήταν εύκολη απόφαση. Όμως συνολικά ως κυβέρνηση αποφασίσαμε να θέσουμε συγκεκριμένες προτεραιότητες: Πρώτα η στήριξη του κοινωνικού κράτους. Με πρόσληψη γιατρών και σχετικών ειδικοτήτων. Μετά καθηγητές, ώστε να στηριχθεί το εκπαιδευτικό σύστημα. Σταδιακά και οι άλλοι τομείς του Δημοσίου. Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που πετύχαμε – μετά από πολύ σκληρή διαπραγμάτευση – τη θέσπιση του κανόνα 1 πρόσληψη προς 1 αποχώρηση και επήλθε σχετική ισορροπία. Ήταν εύκολη η απόφαση; Προφανώς και όχι. Σαφώς υπήρξαν αντιδράσεις. Πιστεύω, όμως, ότι στο τέλος της ημέρας οι πολίτες κατανόησαν τις υπαρκτές δυσκολίες και την ανάγκη προτεραιοτήτων. Δεν ξέρω αν επικοινωνήσαμε άριστα – με όρους τεχνικούς – την πολιτική μας. Ξέρω, όμως, ότι είπαμε την αλήθεια. Και νομίζω ότι εδώ είναι το κρίσιμο στοιχείο: Η επικοινωνία να είναι πλήρης, ειλικρινής και αντικειμενική. Μόνο έτσι θα χτίσουμε σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτικής και πολιτών. Μόνο έτσι θα αποκατασταθεί η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος.
Κυρίες και Κύριοι,
Δεν είναι απλά θεμιτό. Είναι αναγκαίο να υπάρχει η πληρέστερη δυνατή ενημέρωση των πολιτών. Ενημέρωση για το σύστημα λήψης αποφάσεων. Για κάθε παράμετρο που συνδέεται με τις αποφάσεις που λαμβάνονται. Εδώ συχνά υπεισέρχεται η έννοια της επικοινωνίας ως μια έννοια “μετα-ενημέρωσης”. Να παρέχονται μεν τα βασικά στοιχεία της κατάστασης, αλλά αυτά να εντάσσονται σε μία αφήγηση μονοδρόμου. Για να το πω απλά: “Ένας είναι ο δρόμος και αυτόν πρέπει να ακολουθήσουμε”. Ή αλλιώς… “Τhere is no alternative”. Στις δημοκρατίες, όμως, όπως δεν υπάρχουν αδιέξοδα, έτσι και δεν υπάρχουν και μονόδρομοι. Ειδικά για θέματα που αφορούν οικονομικές επιλογές. Αυτό λοιπόν είναι το μεγάλο στοίχημα: Πώς θα παρέχεται η ορθή και αντικειμενική ενημέρωση στους πολίτες. Ώστε να μην εξαναγκάζονται στην αποδοχή μιας απόφασης ως περίπου μοναδικής και άκριτης. Αλλά να κρίνουν όσο το δυνατόν πληρέστερα αυτή την απόφαση.
Έχει αποδειχθεί εξάλλου: Η έλλειψη πλήρους και αντικειμενικής ενημέρωσης μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην ακύρωση μεταρρυθμίσεων. Αρκετές φορές, οι πολίτες δεν υποστηρίζουν μία μεταρρύθμιση όχι λόγω του κόστους που ίσως έχει. Αλλά γιατί δεν έχουν πειστεί για την αναγκαιότητά της.
Κυρίες και Κύριοι,
Κλείνω την παρέμβαση μου όπως άρχισα. Με τον πολιτικό χρόνο διεξαγωγής του συνεδρίου. Τα αποτελέσματα των πρόσφατων ευρωεκλογών οφείλουν να μας προβληματίσουν όλους. Χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε διαφάνεια στη λήψη των αποφάσεων. Χρειαζόμαστε περίσκεψη για το περιεχόμενό τους. Είτε πρόκειται για στρατηγικές είτε για επιχειρησιακές. Οι πολίτες πρέπει να κατανοούν και να κρίνουν. Αλλά για να κρίνουν και να κατανοούν πρέπει να ενημερώνονται σωστά. Η δημόσια επικοινωνία δεν πρέπει να διεξάγεται ως προπαγάνδα, αλλά ως θεσμική επικοινωνία, με τη συμμετοχή των ίδιων των πολιτών.
Άλλωστε και ο ΟΟΣΑ ενδιαφέρεται για την καλή νομοθέτηση και τη σημασία της για τη βιώσιμη ανάπτυξη αλλά και την ίδια τη Δημοκρατία. Οι αποφάσεις οφείλουν να υπηρετούν τους πολίτες. Και όταν είναι δύσκολες και επώδυνες, οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν με ακρίβεια και ειλικρίνεια το γιατί.
Σας ευχαριστώ”.
