Από το 1988, η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS.
Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS είναι «Τέλος στις ανισότητες. Τέλος στο AIDS» (End inequalities. End AIDS). Με ιδιαίτερη έμφαση στην προσέγγιση ατόμων που έχουν μείνει αβοήθητοι, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι εταίροι του υπογραμμίζουν τις αυξανόμενες ανισότητες στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες για τη νόσο του AIDS.
Ο ιός HIV παραμένει ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Αν και ο κόσμος έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες, σημαντικοί παγκόσμιοι στόχοι για το 2020 δεν επιτεύχθηκαν.
Ο διχασμός, η ανισότητα και η περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μεταξύ των αποτυχιών που επέτρεψαν στον ιό HIV να γίνει και να παραμείνει παγκόσμια κρίση υγείας. Τώρα, η COVID-19 επιδεινώνει τις ανισότητες και τις διαταραχές στις υπηρεσίες, καθιστώντας τη ζωή πολλών ανθρώπων που ζουν με τον ιό HIV πιο δύσκολη.
Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: Τα στοιχεία που σοκάρουν
- Ο HIV εξακολουθεί να είναι ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας, αφού έχει στοιχίσει 36,3 εκατομμύρια [27,2-47,8 εκατομμύρια] ζωές μέχρι στιγμής.
- Δεν υπάρχει θεραπεία για την μόλυνση από τον ιό HIV. Ωστόσο, με την αυξανόμενη πρόσβαση σε αποτελεσματική πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων των ευκαιριακών λοιμώξεων, το AIDS έχει γίνει μια διαχειρίσιμη χρόνια πάθηση υγείας, δίνοντας τη δυνατότητα στους ασθενείς να ζήσουν μακροχρόνια και υγιή ζωή.
- Υπήρχαν περίπου 37,7 εκατομμύρια [30,2–45,1 εκατομμύρια] άνθρωποι με AIDS στο τέλος του 2020, πάνω από τα δύο τρίτα των οποίων (25,4 εκατομμύρια) βρίσκονται στην Αφρική.
- Το 2020 περίπου 680.000 [480.000–1.0 εκατομμύρια] άνθρωποι πέθαναν από αιτίες που σχετίζονται με το AIDS και 1,5 εκατομμύρια [1.0–2.0 εκατομμύρια] άνθρωποι κόλλησαν τον ιό HIV.
Ο ιός HIV είναι δύσκολο να νικηθεί.
Περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από τον ιό επειδή δεν γνωρίζουν ότι έχουν HIV και καθυστερούν να ξεκινήσουν θεραπεία, ή δεν ξεκινούν ποτέ. Αυτό συμβαίνει παρά τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας από το 2015, που συνιστάται σε όλα τα άτομα που ζουν με τον ιό HIV να λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία, ανεξαρτήτως της ανοσολογικής τους κατάστασης και του σταδίου της μόλυνσης και όσο το δυνατόν συντομότερα μετά τη διάγνωσή τους.
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις όσον αφορά την ανταπόκριση στο AIDS παραμένει αμετάβλητη εδώ και 30 χρόνια: ο ιός HIV επηρεάζει δυσανάλογα περισσότερο τους ανθρώπους σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, οι οποίοι συχνά ζουν περιθωριοποιημένοι και στιγματισμένοι. Έτσι, οι περισσότερες νέες μολύνσεις και θάνατοι από τον ιό HIV παρατηρούνται σε μέρη όπου ορισμένες ομάδες υψηλού κινδύνου παραμένουν άγνωστες, υποβαθμισμένες ή παραμελημένες. Περίπου το 75% των νέων μολύνσεων από τον ιό HIV εκτός Αφρικής (νοτίως της ερήμου Σαχάρα) είναι σε άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρες, άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών, άτομα σε φυλακές, γυναίκες και άντρες στον τομέα του αγοραίου σεξ, ή σε σεξουαλικούς συντρόφους αυτών των ατόμων. Πρόκειται για ομάδες ατόμων που συχνά υφίστανται διακρίσεις και αποκλείονται από τις υπηρεσίες υγείας.
Τι είναι το AIDS και ο ιός HIV
Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (human immunodeficiency virus – HIV) στοχεύει στο ανοσοποιητικό σύστημα και το αποδυναμώνει έναντι λοιμώξεων και ορισμένων τύπων καρκίνου. Καθώς ο ιός καταστρέφει και βλάπτει την λειτουργία των ανοσοκυττάρων, τα μολυσμένα άτομα σταδιακά αποκτούν ανοσοανεπάρκεια.
Η ανοσολογική λειτουργία συνήθως μετριέται με τον αριθμό των κυττάρων CD4. Η ανοσοανεπάρκεια έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη ευαισθησία σε ένα ευρύ φάσμα λοιμώξεων, καρκίνων και άλλων νόσων, τις οποίες μπορούν να καταπολεμήσουν τα άτομα με υγιή ανοσοποιητικά συστήματα.
Το πιο προχωρημένο στάδιο της λοίμωξης από HIV είναι το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας (acquired immunodeficiency syndrome – AIDS), το οποίο μπορεί να διαρκέσει από 2 έως 15 χρόνια για να αναπτυχθεί εάν δεν θεραπευθεί, ανάλογα με το άτομο. Το AIDS ορίζεται από την ανάπτυξη ορισμένων καρκίνων, λοιμώξεων ή άλλων σοβαρών κλινικών εκδηλώσεων.
Απαντήσεις σε όσα -πιθανώς δεν ξέρετε και- θέλετε να ρωτήσετε για το AIDS
Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισμένα βασικά πράγματα που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν για το AIDS. Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS έχει ως κεντρικό στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη σχετικά με τον ιό HIV.
Δείτε 8 πράγματα που ίσως δεν ξέρετε για το AIDS, πιθανότατα επειδή ποτέ δεν νιώσατε άνετα να ρωτήσετε κάποιον:
1. Αν κάποιος είναι οροθετικός, αυτό σημαίνει ότι έχει AIDS;
Όχι. Αυτό είναι απόλυτο. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που είναι οροθετικοί, δηλαδή ζουν με τον ιό HIV, δεν θα αναπτύξουν ποτέ AIDS, που είναι το πιο προχωρημένο στάδιο της νόσου. Ο HIV είναι ο ιός που προκαλεί το AIDS, αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους, η κατάλληλη θεραπεία και η τακτική ιατρική φροντίδα θα κρατήσει το ανοσοποιητικό σας σύστημα αρκετά ισχυρό ώστε να αποτρέψει την ανάπτυξη του AIDS. Να θυμάστε ότι ένα θετικό αποτέλεσμα στην εξέταση για τον ιό HIV σημαίνει μόνο ένα πράγμα: Ότι έχετε τον HIV. Τίποτα περισσότερο.
2. Είναι αλήθεια ότι εκείνοι που είναι «ενεργητικοί» στο σεξ είναι λιγότερο πιθανό να κολλήσουν AIDS σε σύγκριση με τους «παθητικούς» (άντρες και γυναίκες);
Στην πραγματικότητα, υπάρχει κάποια αλήθεια στην υπόθεση ότι οι άνδρες που είναι «ενεργητικοί» στο σεξ (δηλαδή είναι εκείνοι που πραγματοποιούν διείσδυση με το πέος τους πρωκτικά σε άλλον άνδρα, ή κολπικά σε μια γυναίκα) έχουν λιγότερες πιθανότητες να κολλήσουν τον ιό HIV. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι ο «ενεργητικός» στο πρωκτικό σεξ έχει 86% λιγότερες πιθανότητες να κολλήσει τον ιό HIV, σύμφωνα με μια μελέτη του 2012, αλλά αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι είναι ασφαλής απέναντι στον ιό από το σεξ.
3. Τι γίνεται με το στοματικό σεξ;
Είναι πολύ λιγότερο συχνό, αλλά είναι πιθανό να μεταδοθεί ο ιός HIV μέσω του στοματικού σεξ, ειδικά αν είστε άνδρας εκσπερματίσετε μέσα στο στόμα κάποιου άλλου ατόμου. Αν έχετε τον ιό HIV ο/η σύντροφός σας, σας κάνει στοματικό σεξ (πεολειξία), αλλά εσείς δεν εκσπερματίσετε στο στόμα του/της, τότε έχετε πολύ πιο μικρή πιθανότητα μετάδοσης του HIV σε αυτό το άτομο.
«Η μετάδοση του ιού HIV μέσω της πεολειξίας χωρίς να υπάρχει εκσπερμάτιση μπορεί να συμβεί, αλλά είναι εξαιρετικά σπάνια», λέει ο δρ Thomas Coates, καθηγητής Ιατρικής και Διευθυντής του Ερευνητικού Ινστιτούτου για το AIDS και του Κέντρου Σπουδών για την Πρόληψη του AIDS στο Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, απλά ότι είναι χαμηλός. Όταν η εκσπερμάτιση συμβαίνει κατά τη διάρκεια της πεολειχίας, ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού HIV αυξάνεται.
Υπολογίζεται ότι το ποσοστό μετάδοσης με αυτό τον τρόπο κυμαίνεται μεταξύ 1% και 10%, αλλά πέφτει σε σχεδόν μηδενικά ποσοστά αν εκσπερματίσετε έξω από το στόμα του/της συντρόφου σας. Και αν είστε γυναίκα, που κάποιο άλλο άτομο κάνει στοματικό σεξ σε εσάς (αιδοιολειξία) τότε ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού από εσάς σε αυτό το άτομο είναι εξαιρετικά χαμηλός, με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν είστε σε εμμηνόρροια.
4. Μήπως όλα αυτά σημαίνουν ότι αν έχω AIDS πρέπει και να σταματήσω να κάνω σεξ εντελώς;
Όχι, δεν χρειάζεται να σταματήσετε να κάνετε σεξ, εκτός και αν το θέλετε. Αλλά οι ειδικοί συνιστούν να μην σταματήσετε. Οι οργασμοί μπορεί να έχουν «φαρμακευτικές» ιδιότητες για τον οργανισμό: Μπορούν να σας βοηθήσουν να κοιμηθείτε, να ενισχύσει τα επίπεδα ανοσοσφαιρίνης σας (που καταπολεμούν λοιμώξεις) και να μειώσετε το άγχος, το στρες, τη μοναξιά και την κατάθλιψη.
Υπάρχουν τρόποι για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τον/την σύντροφό σας, με πιο σημαντικό από όλους την σωστή, συνετή και συνεπή χρήση προφυλακτικού, αλλά και την κατάλληλη θεραπεία με την επίβλεψη γιατρών, ώστε το ιικό σας φορτίο να παραμείνει πολύ χαμηλά. Μια συμβουλή: Αν χρησιμοποιείτε λιπαντικό κατά τη διάρκεια του σεξ (είτε κολπικό, είτε πρωκτικό), αποφύγετε αυτά τα δύο συστατικά: polyquaternium και polyquaternium-15. Είναι δύο τύποι πολυμερών, τα οποία μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα μετάδοσης του ιού HIV.
5. Αν έχω AIDS, μπορώ ακόμα να κάνω παιδιά;
Ναι. Αν είστε οροθετική γυναίκα και με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι ο οργανισμός σας ανταποκρίνεται καλά στην θεραπεία με τα κατάλληλα φάρμακα, τότε έχετε λιγότερο από 1% πιθανότητες μετάδοσης του ιού HIV στο αγέννητο παιδί σας. Εάν είστε άνδρας, το σπέρμα σας θα πρέπει πρώτα να υποβληθεί σε μία διαδικασία απομάκρυνσης του ιού HIV και στη συνέχεια να γονιμοποιήσει τεχνητά την σύντροφό σας. Υπάρχουν ειδικές ιατρικές υπηρεσίες που ασχολούνται με τη γονιμότητα και γονιμοποίηση ατόμων με τον ιό HIV.
6. Αν βρεθώ θετικός στον ιό HIV, πόσους/πόσες από τους/τις προηγούμενους/ες σεξουαλικούς/ές μου συντρόφους μου χρειάζεται να ενημερώσω για τη διάγνωση μου;
Αυτό δεν είναι πάντα ξεκάθαρο και υπάρχει αρκετή διχογνωμία στο συγκεκριμένο θέμα. Πιθανότατα θα σας ζητηθεί να ενημερώσετε προσωπικά, ή να εξουσιοδοτήσετε το νοσοκομείο να ενημερώσει όλα τα άτομα με τα οποία είχατε σεξουαλική επαφή, ή με τα οποία μοιραστήκατε ενδεχομένως ίδιες βελόνες/σύριγγες από την τελευταία φορά που κάνατε τεστ για AIDS και ήταν αρνητικό.
Αν δεν είχατε κάνει ποτέ ξανά εξέταση για τον ιό HIV, τότε πρέπει να ενημερώσετε τους πιο πρόσφατους σεξουαλικούς σας συντρόφους (μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με αυτό). Τα άτομα αυτά πρέπει να κάνουνε εξέταση για AIDS και εφόσον είναι αρνητική να την επαναλάβουν σε τρεις μήνες (είναι η το «παράθυρο» μεταξύ μιας πιθανής μόλυνσης και της στιγμής που ο ιός εμφανίζεται στο τεστ).
7. Τι θα αλλάξει στην καθημερινή μου ζωή, αν βρεθώ θετικός στον ιό HIV;
Με την κατάλληλη θεραπεία, το να είναι κανείς οροθετικός είναι μια διαχειρίσιμη, χρόνια πάθηση, όπως πχ ο λύκος, ο διαβήτης, ή το άσθμα. Αλλά είναι όντως μια χρόνια κατάσταση. Εκτός και αν είχατε άλλα προβλήματα υγείας πριν από τη διάγνωση, τότε μια βασική αλλαγή στην ζωή σας θα είναι ότι θα πρέπει να επισκέπτεστε πιο συχνά το γιατρό σας, διότι είναι ζωτικής σημασίας να παρακολουθεί στενά την υγεία σας.
Μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στη διατροφή σας, την σωματική άσκηση, την χρήση αλκοόλ και τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Από εκεί και πέρα, πιθανώς θα κουράζεστε πιο εύκολα, θα είστε πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις και θα έχετε περισσότερες ιατρικές παρενέργειες συγκριτικά με πριν.
Αλλά η μεγαλύτερη αλλαγή στην καθημερινή σας ρουτίνα θα πρέπει να είναι το να ακολουθείτε πιστά την φαρμακευτική αγωγή που ο γιατρός σας θα έχει αποφασίσει ότι είναι η καλύτερη για εσάς. Τα φάρμακα για την διαχείριση του HIV απαιτούν την αυστηρή τήρηση της προβλεπόμενης ημερήσιας δόσης και έχουν συχνά παρενέργειες. Η ανοιχτή επικοινωνία με το γιατρό σας θα εξασφαλίσει ότι θα είστε πλήρως ενήμεροι για να αντιμετωπίσετε τις αλλαγές αυτές στη ζωή σας.
8. Αν για κάποιο λόγο αιμορραγώ, πρέπει να ανησυχήσω για τους ανθρώπους που θα σπεύσουν να με βοηθήσουν;
Αυτό εξαρτάται πιθανώς από την κατάσταση, αλλά τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται να ανησυχείτε. Ο ιός HIV σπάνια μεταδίδεται μεταξύ των μελών μιας οικογένειας (εκτός από το σεξ και την κοινή χρήση βελονών/συριγγών, φυσικά). «Η εξωτερική επαφή με το αίμα που μπορεί να συμβεί σε έναν τραυματισμό είναι πολύ διαφορετική από την άμεση είσοδο του αίματος στην κυκλοφορία του αίματος, η οποία εμφανίζεται από την κοινή χρήση βελονών.
Το ίδιο ισχύει και για το αίμα σε ένα τραυμαπλάστ, ή από μια ρινορραγία, ή ένα κόψιμο στο δάχτυλο», υποστηρίζει η δρ Lisa B. Hightow-Weidman, καθηγήτρια Ιατρικής στο Τμήμα Λοιμωδών Νοσημάτων, στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας. «Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό HIV από το αίμα που έχει βγει έξω από ένα ανθρώπινο σώμα. Ακόμη και αν το άτομο που αιμορραγεί είναι οροθετικό, ο ιός HIV αρχίζει να πεθάνει μόλις βγει από το σώμα και δεν μπορεί να μολύνει κάποιον άλλο», προσθέτει η ίδια.
